تفکر انتقادی چیست؟ ضرورت و مهارت تفکر انتقادی

به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماه‌شید خرد، تفکر انتقادی عبارت است از توانایی تفکر مستقل و فکر کردن به شیوه‌ای روشن و منطقی. تفکر انتقادی فرایندی است شامل: تامل روی معنای عبارات، بررسی شواهد و استدلال‌های ارائه شده و قضاوت راجع به واقعیت‌ها. داشتن تفکر انتقادی به‌معنای مجادله یا انتقاد نسبت به دیگران نیست. در واقع تفکر انتقادی نوعی مهارت است که می‌تواند در افشا سفسطه‌ها و استدلال‌های نادرست به‌کار گرفته شود و نقش مهمی در استدلال و تکالیف سازنده بازی می‌کند. همچنین به ما کمک می‌کند تا به کسب دانش بپردازیم، نظریه‌های خود را بهبود ببخشیم و به استدلال‌های قوی دست یابیم و می‌توان از آن برای پیشبرد فرایند کاری و ارتقا نهادهای اجتماعی استفاده نمود.

ضرورت مهارت تفکر انتقادی

تفکر انتقادی در کنار شیوه تفکر خلاق پیش نیاز سایر مهارت‌های زندگی از جمله حل مساله، تصمیم‌گیری، ارتباط موثر و روابط سازنده را تشکیل می‌دهد. توانایی تفکر به شیوه‌ای روشن و منطقی برای هرگونه انتخابی که پیش رو دارید، ضروری و حائز اهمیت است. همچنین تفکر انتقادی مهارت‌های زبانی و ارائه را افزایش می‌دهد و خلاقیت را ارتقا می‌بخشد. به‌منظور داشتن معنا در زندگی و سازماندهی زندگی‌مان بر طبق آن، ما نیازمند توجیه و تامل روی ارزش‌ها، باورها و تصمیمات‌مان هستیم؛ که تفکر انتقادی ابزار این فرایند خودسنجی را برای ما فراهم می‌سازد.

برای مطالعه بیشتر در رابطه با مهارت تصمیم‌گیری کلیک کنید

موانعی برای رسیدن به تفکر انتقادی

گفتن بعضی جملات نه تنها در مسیر تفکر سازنده و مثبت به ما کمکی نمی‌کنند بلکه مانعی محکم در برابر تفکرات انتقادی می‌شوند. به تعدادی از این جملات در زیر اشاره می‌شود:

من بیشتر ترجیح می‌دهم دیگران به من بگویند چه کاری بکنم و چگونه انجام دهم، تا این‌که خودم بخواهم به آن برسم؛
من همان کاری را انجام می‌دهم که به‌نظرم خوب است. دوست ندارم راجع به تصمیماتم خیلی فکر کنم؛
من معمولا اشتباهاتی را که مرتکب شده‌ام، مرور نمی‌کنم؛
از این‌که خودم به‌دنبال کشف چیزی باشم، متنفرم؛
از افرادی که مسائل را مبهم می‌گذارند و به جای این‌که پاسخ آن را بگویند، آن را به بحث می‌کشانند، خوشم نمی‌آید؛
دوست ندارم مورد انتقاد واقع شوم
اگر خودم با چیزی موافق باشم، برایم مهم نیست که چرا دیگران با من موفق نیستند.

مولفه‌های مهارت تفکر انتقادی

➢گردآوری نظرات راجع به همه جنبه‌های وابسته به یک مساله و همچنین استدلال‌های منطقی که هر یک را پشتیبانی می‌کند؛

➢شکستن استدلال‌ها به موضوعات تشکیل دهنده آن‌ها و استخراج تلویحات اضافی از این موضوعات؛

➢بررسی این موضوعات و تلویحات از نظر تناقضات درونی؛

➢تعیین ادعاهای ضدیت بین استدلال‌های مختلف و وزن دهی نسبی به این ادعاها:

➢زمانی که ادعاها از حمایت قوی به‌ویژه زنجیره محکمی از استدلال‌ها یا منابع جدید متعددی برخوردار هستند، وزن بیشتری به آن‌ها بدهید و زمانی که ادعاها متناقض هستند، وزن کمتری به آن‌ها بدهید.

➢وزن دهی را براساس میزان ارتباط و تناسب اطلاعات با مساله اصلی تنظیم کنید.

➢ادعاهای باور نکردنی برای توجیه نیازمند حمایت و پشتوانه کافی هستند؛ در غیر این صورت، باید این ادعاها را در زمان قضاوت نادیده بگیرید.

➢وزن ادعاهای مختلف را ارزیابی کنید.