به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماه‌شید خرد: در مقاله قبلی با عنوان «فضایل اخلاقی در نزد ایرانیان باستان»، روشن شد که ایرانیان برخوردار از آموزش‌های اخلاقی بودند. در انتها چنین نتیجه گرفته شد که «…در این نگاه حکیمانه در نه‌گانه ایرانی، نقش انسان و مسئولیت او نسبت به خودش و جهان حایز اهمیت است.
انسان اندیشمند و خردمندی که لازم و ضروری است برای چرایی و چگونه زیستن خود پاسخی جامع به خالق خود دهد. از این منظر نه‌گانه ایرانی به مسئولیت اجتماعی و اخلاقی هر فردی نظر دارد. با این رویکرد هر فرد در نه‌گانه ایرانی می‌کوشد تا از حیث اخلاقی به‌گونه‌ای رفتار کند تا به نحو شایسته‌ای در روابط بین فردی و اجتماعی عمل کند. سیر این تغییر و تحولات در هر فرد مستلزم درک درستی از این فضایل و ویژگی‌های آن‌ها است. با شناخت هر یک از این فضیلت‌ها و در مقابل آن رذایلش راه روشنی پیش روی هر فرد قرار می‌گیرد».
توجه به این فضایل و رذایل مقابل آن با انتقال به جامعه یونان، در آن‌جا نیز گسترش پیدا کرد. این آموزه‌ها در مدارس معنوی فرهنگ و آیین‌های مختلف با تغییر و تحولاتی همراه شد. اما با گذشت زمان این توجه به‌طور جدی در فرهنگ ادیان توحیدی نمود بیشتری به خود گرفت. به‌طوری که پیش از همه در آیین عرفان یهودی و پس از آن در عرفان و اخلاق مسیحی و صورت کامل‌تر آن در تصوف اسلامی محقق شد.
گورجیف که اولین نشانه و نماد انیاگرام را یافته بود، با پی‌گیری و پیوستن به جامعه تصوف شکل کامل آن را با عنوان «راه چهارم» مطرح کرد. به‌طوری که خودش را درویش معرفی می‌کرد (گورجیف،۱۳۹۰)، پس از او اسکار ایچازو کشیش مسیحی و مروج انیاگرام در امریکا از آن بهره برده است. اسکار ایچازو متولد در بولیوی و کشیش امریکای جنوبی است که آموزه‌های خود را با عنوان نه‌گانه در مدرسه معنوی در آریکا دنبال کرد. با تلاش او مفاهیم «راه چهارم» به شکل تغییر یافته در آمد. ایچازو ادعا داشت که این دانش به فیثاغورث برمی‌گردد. (ایچازو، ۱۳۸۹)
همچنین اشاره شد که این فضیلت‌ها در روی نمودار نه‌گانه با شدت و ضعف همراه هستند. این شدت و ضعف در این فضایل خود اولین مشکل اخلاقی و رفتاری را به همراه دارد. برای مثال در روی نمودار نه‌گانه ایرانی نقطه‌ای که با عدد ۲ معرفی می‌شود، در واقع از نظر شجاعت با کاستی و کمی همراه است. در حالی که نقطه‌ای که با عدد ۴ معرفی می‌شود با زیادی شجاعت همراه است. برخی نقاط بر روی دایره از هیچ یک از این دو حالت برخوردار نیستند و مشکل آن‌ها به شکل دشوارتری از نظر رفتاری بروز پیدا می‌کند.
هر یک از این فضیلت‌ها خود به زیرشاخه‌های دیگری تقسیم می‌شوند که برخوردار از مجموعه‌ای از خصایص خواهند بود.
فضیلت‌ها و رذیلت‌ها در نه‌گانه ایرانی چگونه است و به چه صورت شکل می‌گیرد، موضوع اخلاق، حکمت عملی و عرفانی است که گورجیف آن را به جامعه عمومی مطرح کرد، اما خود او نیز به آن وفادار نماند و تغییراتی را بر آن تحمیل کرد تا بتواند به زبان جامعه غربی نزدیک و عملی سازد. روش گورجیف هر چند موجب معرفی نه‌گانه به جامعه غربی شد، اما همان‌طور که او اشاره کرده بود، این روش از مسیر اصلی خود خارج شد.
دکترمهشید رضوی‌رضوانی
منابع:
گورجیف، جورج آی (۱۳۹۰). ملاقات با مردان بزرگ، ترجمه رویا منجم، تهران، نشر علم
ایچازو، اسکار (۱۳۸۹)، نه‌گانه شخصیت، ترجمه مجید آصفی، تهران، نشر فرهنگ نور
بختیار، لاله (۱۳۹۶) نه‌گانه ایرانی، تهران، دوره‌های آموزشی موسسه ماه‌شید خرد
