نقش ناخودآگاه در تیپ های شخصیتی انیاگرام
قسمت اول
به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد: در طول سه مقاله قبل با عناوین «چطور ضمیر ناخودآگاهتان را کنترل کنید»، «قوانین ضمیر ناخودآگاه» قسمت اول و قسمت دوم، به توصیف و بیان ویژگیهای ناخودآگاه پرداخته شد و این که چگونه باید کوشش کنیم تا ناخودآگاه خود را کنترل کنیم. با شناخت بیشتر ضمیر ناخودآگاه و ویژگیهای آن روشن شد این بخش از شخصیت در زندگی بسیار تاثیرگذار بوده و است. اما دانستن این مطلب که ناخودآگاه بسیارمهم است، بهتنهایی کافی نیست و هر فردی لازم و ضروری است تا با شناخت عادات فکری و ذهنی خود راه به شناخت نقش ضمیر ناخودآگاه در خودش داشته باشد. در مقاله نقش ناخودآگاه در تیپ های شخصیتی انیاگرام ، ضمن معرفی کوتاه تیپهای نهگانه شخصیت انیاگرام، به نقش ناخودآگاه در هر یک از این تیپهای شخصیت پرداخته میشود.
یکی از کارکردهای ناخودآگاه در مکانیزمهای دفاعی است. مکانیزمهای دفاعی روشی برای کنترل اضطراب و تنش در فرد است تا هر فردی رفتارش موجه قلمداد شود. مکانیزمهای دفاعی انواع متعددی دارد که اولین بار توسط فروید مطرح شد.
تیپ یک، شخصیتی کمالگرا، منضبط، تصحیحگر، نکتهبین، دقیق، صریح، انتقادگر، فردی ساعی و کوشا در انجام کار، مدیری کارآمد و توانا است که همواره کوشش او بر پیشبرد امور بر مبنای ارزشهای تجربه کرده است. تیپ یک، از مکانیزم دفاعی وارونه استفاده میکند تا با این شیوه جلوی خشم خود را بگیرد. واکنش وارونه به شخصیت تیپ ۱ اجازه میدهد تا با این روش خود را فردی موجه، مصلح و اخلاقگرا نشان دهد. اگرچه شخصیت تیپ کمالگرا برخوردار از ارزشهای اخلاقی است اما این ارزشهای اخلاقی با مبانی ارزشی خود اوست. این مکانیزم دفاعی تیپ یک به او این امکان را میدهد تا بسیاری از رفتارهای خود را موجه قلمداد کند.
تیپ دو، شخصیتی مهربان و مددکار، برخوردار از روحیهای مثبت، رابطهمدار، اجتماعی، خوشرو و خوشبرخورد، صمیمی، دوستدار مهر و عواطف، آماده برای خدمت به دیگران و قادر برای مشاوره دادن است. این تیپ شخصیتی با برقراری ارتباطات اجتماعی و جلب محبت دیگران، نسبت به خود غفلت کرده و امیدوار است تا با این شیوه محبت دیگران را بهدست آورد. تیپ ۲ از مکانیزم دفاعی واپسرانی استفاده میکند. هرگاه تیپ ۲ از این مکانیزم استفاده میکند، بهواقع بهجای احساسات نامقبول، احساسات مقبولی را نشان میدهد. با این شیوه رفتار تیپ یاریرسان و مددکار مقبول عموم و جمع را دارد.
تیپ سه، شخصیتی موفقیتطلب، مدیر، سریع و پیشبرنده امور است. او بسیار طالب موفقیت و پیروزی در مسیر آرزوهای خود و دارای روحیهای مادی و در برخی اوقات هم بهشدت معنوی است. در حقیقت روحیهای دوگانه دارد که گویی مغایرت دارد. تیپ ۳، بر مسیر پیشرفت خود تمرکز داشته و با این نگاه بر دستیابیهای خود تاکید دارد. تیپ موفقیتطلب برای پیشرفتهای خود بسیار با موقعیتها همساز میشود. مکانیزم دفاعی تیپ ۳، همذاتپنداری است. این تیپ با همذاتپنداری در موقعیت با افراد و اشخاص دیگر از خود واقعیاش فاصله میگیرد و نسبت به خود بیخبر است. این در شرایطی است که او بهشدت بر پیشرفت و پیشبرد امور خودش واقف است.
تیپ چهار، شخصیتی رمانتیک و فردگرا است. او فردی خلاق و هنرمند است که دارای روحیهای با احساسات قوی است. خلاقیت او در خلق آثار هنری است، زیرا که برخوردار از حس زیباشناسانهای خاص است. تیپ رمانتیک اغلب دارای خلقی متغیر است و بهراحتی به پذیرش دیگران تن نمیدهد. او دارای ملاکهای خاص و اصیلی است که ناشی از نوعی خلا شدید درونی اوست. این حالت ویژه در تیپ ۴ موجب درک عمیقی از رنج و درد میشود. تیپ ۴، خلا، کاستی و ناهمگونی را در محیط درک کرده و این کاستیها را بهنحوی در خود درونی میکند. مکانیزم دفاعی تیپ ۴، درونفکنی است. این درونفکنی تیپ ۴ موجب میشود تا بهطور ناخودآگاه ویژگی یا خصایص هر فرد یا شی دیگر را به خود نسبت دهد. تیپ چهار، با این درونفکنی کردن موجب میشود تا رنج را پررنگتر نشان دهد.
در مقاله بعدی به معرفی مکانیزمهای دفاعی سایر تیپهای انیاگرام پرداخته میشود.
دکترمهشید رضویرضوانی