به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماه‌شید خرد، همه ما انسان‌ها در زندگی خود با مشکلات و مسائل گوناگونی مواجه می‌شویم که ممکن است برای ما اضطراب، استرس و نگرانی را به همراه داشته باشند. در این مطلب در رابطه با استرس و عوامل موثر بر آن بیشتر می‌آموزیم.
استرس چیست؟
استرس یک تجربه ھیجانی منفی است که با تغییرات بیوشیمیایی، روان‌شناختی و رفتاری همراه می‌شود. استرس پیامد نحوه ارزیابی فرد از تجارب تنش‌زا در محیط است. استرس یک مفهوم کاملا روشن نیست که بتوان با استفاده از چند واژه آن را تعریف کرد، چرا که در وهله اول مفهومی است ذهنی و ادراکی. با این حال می‌توان آن را هر نوع تغییری دانست که باعث می‌شود ما به لحاظ جسمی و روانی آزرده و ناراحت شویم.
عوامل موثر بر استرس
- ویژگی‌ھای شخصیتی:۱)شخصیت تیپA و ۲)احساس کنترل داشتن بر موقعیت
- جنسیت
- حمایت اجتماعی
- راهبردهای مقابله‌ای
شخصیت تیپ A چه ویژگی‌هایی دارند؟
ویژگی‌های اصلی افرادی با تیپ شخصیتی A عبارت است از:
- این افراد همیشه شتاب زده‌اند(Time Urgency):
- عموما چندین کار را به‌صورت همزمان انجام می‌دهند.
- می‌کوشند در زمان محدود کارهای هر چه بیشتری انجام دهند.
- از اتلاف وقت‌شان با کارهای پیش پا افتاده (مثل ایستادن در صف اتوبوس) بی‌حوصله و کلافه می‌شوند.
- همیشه در تلاشی ستیزه‌آمیز به سر می‌برند:
- انگیزه و میل شدید به پیشرفت
- رقابت شدید و در همین حین نادیده گرفتن احساسات دیگران
- رفتارهای رقابتی در همه زمینه‌ها و همه محیط‌ها حتی در زمان فراغت
- تجربه دشمنی و خصومت شدید:
- غالب بودن ویژگی‌هایی مانند بدگمان، رنجیده خاطر، زود عصبانی شدن.
- از نظر دیگران افرادی شکاک، ستیزه‌جو و البته کینه‌ای هستند.
چنین افرادی همیشه استرس‌های مالی و کاری را با خود همراه دارند.
به نظر شما کدام دسته از افراد بیشتر در معرض این نوع از شخصیت هستند؟ توصیه می‌کنیم تست شخصیت انیاگرام را پاسخ بدهید تا با شخصیت و خلق و خوی خودتان بیشتر آشنا شوید.
احساس کنترل به چه معناست؟
احساس کنترل شامل تصوراتی می‌شود که فرد از نتایج اعمال خود دارد. داشتن احساس کنترل بر پاسخ فرد در برابر استرس تاثیر به‌سزایی دارد. به‌عبارت دیگر هرچه فرد بیشتر احساس کند که عواقب و نتایج امور را تحت‌کنترل و مدیریت خود دارد، راحت‌تر می‌تواند بر استرس‌های خود غلبه کند و با آرامش بیشتری برای آن‌ها به دنبال راه‌حل‌های درست و منطقی باشد.
تاثیر جنسیت بر استرس
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که زنان بیشتر از مردان دچار استرس و به‌ویژه استرس شغلی می‌شوند. چون عموما با تضاد نقش در داخل خانه و خارج از منزل مواجه شده و سر ریزشدگی مشکلات کار به خانه و بالعکس را تجربه می‌کنند. همسران این زنان اغلب عنوان می‌کنند که به سبب فشارهای شغلی همسرشان، کیفیت زندگی زناشویی آن ها لطمه خورده است.
حمایت اجتماعی و استرس
حمایت‌های اجتماعی تا جایی در مواجه با شرایط استرس‌زا موثر هستند که شعار اداره بهداشت روان کالیفرنیا در سال ۱۹۸۰ این بود: «دوست، داروی خوب».
برخی از مولفه‌های حمایت اجتماعی عبارتند از:
- حمایت عاطفی: احساس این‌که افرادی هستند که در سختی‌ها بتوان به آن‌ها روی آورد.
- یکپارچگی اجتماعی: احساس این‌که جزیی از یک گروه بزرگ با علایق و منافع مشترک است.
- حمایت‌های عینی و ملموس (عمدتا مالی هستند): تامین نیازهای مالی، وسایل و امکانات مورد نیاز، همکاری در کار و… .
- حمایت اطلاعاتی: فرد احساس کند می‌تواند بر نظر مشورتی دیگران تکیه کند.
- حمایت حفظ حرمت: فرد احساس کند روابط اجتماعی دارد که منجر به عزت‌نفس او می‌شوند و برای او ارزش و احترام قابل توجهی قائل‌اند.
روش‌های مقابله‌ای در مواجه با شرایط استرس زا
اگر بخواهیم راهبردهای مقابله‌ای را به‌طور خلاصه بیان کنیم عبارتند از:
- هیجان مدار : مناسب برای مدیریت موثر حالات عاطفی مرتبط با استرس‌های غیرقابل کنترل مثل سوگ
- مساله مدار: پرداختن مستقیم به منبع استرس
- اجتنابی: کناره‌گیری موقت به‌منظور بسیج کردن توانمندی‌های شخصی برای حل مشکل
باید توجه کرد که هر سه راهبرد به دو دسته کارآمد و غیرکارآمد تقسیم می‌شوند. راهبردهای غیرکارآمد ممکن است در کوتاه مدت موثر باشند ولی در دراز مدت فقط راهبرد مساله مدار کارآمد خواهد بود.
شما می‌توانید برای مطالعه بیشتر در رابطه با راهبردهای مقابله‌ای به سایت موسسه فرهنگی هنری ماه‌شید خرد، مقالات روان‌شناسی مراجعه کنید.
توصیه‌هایی در جهت کنترل استرس
- سعی کنید تا حد امکان از کمال‌گرایی بپرهیزید. کمال‌گرایی نه تنها باعث ایجاد استرس در شما می‌شود بلکه راندمان شما را در انجام فعالیت‌ها به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
- اندازه‌ای از فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود داشته باشید. ورزش و فعالیت بدنی هورمون‌هایی در بدن شما ترشح می‌کنند که منجر به کاهش استرس شما می‌شوند.
- سعی کنید یک دفترچه روزانه داشته و برای کارهای خود برنامه‌ریزی کنید. با این کار ذهن شما تا حد زیادی مرتب می‌شود و می‌توانید کارهای خود را بر اساس اولویت‌ها جلو ببرید. همچنین این کار باعث می‌شود کارها و زمان خودتان را مدیریت کنید و کارها را برای لحظات آخر نگه ندارید.
- ارتباطات اجتماعی صمیمانه و امنی را برای خود ایجاد کنید. همان‌طور که گفته شد حمایت اجتماعی و داشتن دوست‌های خوب در مدیریت و کاهش استرس به ما کمک به‌سزایی می‌کنند.
- همواره برای تغییر آماده باشید. در دنیای حاضر حوادث و رخدادهای روزانه ممکن است برای هر کدام از ما اتفاق بیافتد. بهترین کار این است که ما خود را از نظر ذهنی و روانی برای تغییرات آماده کنیم تا در صورت بروز آن‌ها دچار شوک و استرس نشویم و بتوانیم با استفاده از راهبردهای مقابله‌ای درست آن‌ها را رفع و رجوع کنیم.
نویسنده: کیمیا شراهی
با استفاده از: کتاب چگونه استرس خود را مدیریت کنیم؟، نوشته پروفسور تری لوکر و دکتر الگا گرگسون، ترجمه فاطمه اردیبهشتی
