تیپ های نه گانه شخصیت انسان از نگاه دکتر عبدالکریم سروش
دکتر عبدالکریم سروش
قسمت دوم و پایانی
در مقاله اول از این مقاله به معرفی چهار تیپ شخصیتی انسان از دید دکتر سروش پرداختیم. در ادامه و در این مقاله بقیه تیپ های شخصیتی را از منظر ایشان بررسی می کنیم.
تیپ پنجم، تیپ فکور است.
آدم هایی که فکور هستند و مشخصاتشان هم روشن است. تحلیل گر هستند و نامتعارف و خلاف عادت هستند و مثل همه نیستند و با دیگران فرق میکنند و بصیر هستند و تا حدی بی طرف هستند و اهل تحقیق هستند و در حالت مرضی به دور از واقعیات هستند و در افکار خود فرو میروند. و عموما یک نوع ناامنی و پارانویا و اضطراب در آن ها وجود دارد. در حالت های مرضی خیلی میتوانند دچار وسواس فکری باشند و بریده از جمع و واقعیت باشند و مهمترین مکانیسم دفاعیشان هم کناره گیری از دیگران است و خو کردن به خلوت است.
تیپ ششم، تیپ مرید صفت است.
این آدم ها شخصیتی متکی به غیر دارند و باید محو در یک کسی باشند. بسیاری از این ها وظیفه شناس هستند اما خودآزارند و آدمهایی هستند که خودشان رنج میکشند تا دیگران راحت باشند. خوب بودن در چشم دیگران را خیلی مقیدند که مبادا چنان عمل کنند که دیگران بد آن ها را ببینند. خیلی کوتاه میآیند (البته در مورد خودشان) اما اگر انتقادی و گله ای از دیگران بشنوند بلافاصله دست و پای خود را جمع میکنند برای اینکه طرف مقابل را راضی کنند ولو اینکه خودشان ناراضی شوند. و یک تیپ منفعل مهاجم هستند،یعنی خیلی مصمم نیستند و اما گاهی هم یک مرتبه تهاجم میکنند. صفت مشخصشان وفاداری است و البته متکی به غیر بودن و غیر مصمم بودن و احتیاط بسیار داشتن و همواره خود را متهم پنداشتن و حق را از آن دیگران دانستن.
تیپ هفتم، تیپ generalist است.
مشخصات این تیپ شیدا صفت(آشفته و پریشان و عاشق وش) و در عین حال بسیار دلسرد که البته پرکار و متنعم و پردماغ و چنداستعداده و بدون تقیدات معمول و آدم متفنن(اینکه به هر جا سری بزند و از هر چیزی سر در بیاورد و هر لذتی را ببرد) و زندگی گرا و فزون طلب و البته در حالت مرضی آدم سودا طلب و مالیخولیایی و مجنون وار هستند.
تیپ هشتم، تیپ رئیس است.
آدم هایی که حالت رئیس دارند. ریاست طلب هستند و اینکه دیگران باید تحت فرمان او باشند و در شکل های خیلی قوی، انسان های نیرومند و پرخاشگر و ویرانگر و شجاع و مسلط هستند. گاهی بی رحم و جبار هستند. کار راه انداز و برنامه ریز هستند. حتی در مواقعی از بین برنده دیگران هستند و حق دیگران را ضایع میکنند.
تیپ نهم و تیپ آخر، تیپ peacemaker است.
یعنی آدمی که بی قید و آرام و آسان گیر و صبور و تنبل و خوش بین و در عین حال آدم متواضع و بی ادعا و معمولی و متعارف هستند. بلندپروازی ندارند و توقع زیادی هم ندارند. همچنین قضا و قدری هستند.
من این تیپ ها را به اختصار عرض کردم. این تیپ شناسی خیلی مطلب دارد و افراد به راحتی میتوانند روی خودشان مطالعه کنند و با این اوصافی که به دست دادیم هر کسی ببیند که بالاخره در کدام یک از این ها قرار میگیرد. ولی نکته ای که مهم تر از این تیپ شناسی است این است که هر یک از این تیپ ها سیر تکاملی دارد و سیر تنازلی هم دارد.
مثلا اگر تیپ ۱ اگر نزول کند، نزول آن این است که به شخصیت artist نزدیک میشود و شخصیت او در اینجا کاملا میشکند، اما به عکس اگر که صعود کند و تکامل پیدا کند تیپ شماره ۱ به تیپ ۷ میرسد که تیپ Generalist است. همچنین است تیپ ۵ ( که تیپ فکور است) که اگر صعود کند به طرف تیپ ۸ (رئیس) میرود. اما اگر کسی تیپ ۸ باشد و بخواهد صعود کند به طرف تیپ ۲ خواهد رفت که تیپ مشفق و عاشق است. در مورد همه این تیپ ها این صعود و نزول ها وجود دارد.
دکتر عبدالکریم سروش
منبع: سایت صدانت