نگاه تطبیقی انیاگرام با رویکرد نو روانکاوی اریک فروم
قسمت سوم
به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد: در قسمت اول و قسمت دوم نگاه تطبیقی انیاگرام با رویکرد نو روانکاوی اریک فروم، به توصیف و بیان سادهای از مفاهیم و مبانی رویکرد فروم پرداخته شد. این مفاهیم بیان اجمالی از مفهوم تعارض بنیادی انسان یعنی آزادی در برابر امنیت، مکانیزمهای روانی، برای بازیافتن امنیت از دست رفته و همچنین رشد شخصیت کودک و استفاده از مکانیزمهای روانی در تعامل با والدینش پرداخته شد. اریک فروم به ۶ نیاز روان شناختی در هر انسان اشاره کرد که در مجموع نوع پاسخگویی افراد به این ۶ نیاز روان شناختی با توجه بهشرایط فرهنگی متفاوت است.
تیپ های منش از نگاه اریک فروم
فروم تیپ منشهایی را به شرح زیر معرفی میکند:
گیرنده، این تیپ علاقه زیادی به خوردن و آشامیدن دارد و با خوردن و آشامیدن اضطراب و افسردگی خود را کاهش میدهد. در این تیپ دهان ویژگی برجستهای است و گویا لبهای باز آنها معرف طلب و گیرندگی در آنها است.
بهرهکش، این تیپ بهجای انتظار گرفتن از دیگران، با زور و یا مکر و حیله بهدست میآورند. آنچه را که برای دیگران با ارزش باشد.
محتکر، تیپی است که امنیت خود را در احتکار میداند و با پسانداز کردن و حتی داشتن رفتاری خستآمیز، امنیت خودش را بهدست می آورد.
تیپ منش بازاری، که معرف فرهنگ بازاری است. این فرد روابط خود را بر مبنای موفقیت و شکست تنظیم میکند.
تیپ منش خلاق، فردی ایدهآل است که هدف او رشد انسان و بهکار گرفتن توانایی و استعدادهایش است. این فرد به رشد وجودی خود دست مییابد.
تیپ منش مردهگرا، گرایشی غیرخلاقانه داشته و مکرر در گفتوگو و زندگی نشانههایی از مرگ، ویرانی، بیماری و مراسم کفنودفن صحبت کرده و به سردی و گوشهگیری تمایل دارند.
تیپ منش زندهگرا، گرایشی خلاق دارد و این افراد عاشق زندگی هستند. افرادی مجذوب رشد، آفرینش و سازندگی هستند. افرادی که با محبت، منطق و درس عبرت گرفتن از زندگی میتوانند بر دیگران تاثیر مثبت خود را داشته باشند.
نگاه تطبیقی بین اریک فروم و تیپهای انیاگرام
واژه مکانیزمهای دفاعی اولین بار توسط فروید مطرح شد و دخترش آنا فروید آن را کامل کرد. مکانیزمهای دفاعی شامل انکار، جابهجایی، فرافکنی، درونفکنی و انواع دیگری از آن در همه شخصیتها دیده میشود. البته در انیاگرام هر یک از تیپهای شخصیت سیستمهای دفاعی یا مکانیزمهای روانی خودشان را برای کسب امنیت دارند. از این رو انیاگرام با رویکرد نو روانکاوی فروم دارای فصل مشترک است. در هر تیپ شخصیتی انیاگرام، روشهای دفاعی برای نگهداری و حفظ امنیتی است که خود فرد برای خودش ترسیم کرده است. درعینحال که امنیت برای هر تیپ شخصیتی لزوما برای بهدست آوردن استقلال و آزادی نیست. مفهوم آزادی در هر تیپ شخصیت، رسیدن به آزادی حقیقی و فارغ از چارچوب و قالبهای ذهنی و احساسی هر تیپ است. در این نگاه تیپ شخصیت رشد یافته و متعالی میتواند با حفظ امنیت حقیقی، از موهبت آزادی نیز برخوردار باشد.
در مقایسه تطبیقی بین تیپ های منش اریک فروم با تیپهای انیاگرام میتوان به نقاط مشترکی نیز دست یافت. در نمونه تیپ منش گیرنده میتوان شباهتهایی با تیپ ۹ دید که هر دو علاقهمند به خوردن، حرف زدن و راحتی هستند. در تیپ منش بهرهکش میتوان این شخصیت را به تیپ ۸ نزدیک دید. همچنین تیپ محتکر به تیپ ۵، تیپ منش بازاری به تیپ ۳، تیپ منش خلاق به تیپ ۴، تیپ منش مردهگرا به تیپ ۶ و تیپ منش زندهگرا به تیپ ۷ شباهت دارند. نکته مهم در این نگاه تطبیقی، توجه به ویژگیها و بلکه برخی از ویژگیهای هر تیپ انیاگرام با تیپ منشهای اریک فروم است. در نگاه فروم بنیادیترین موضوع متوجه تعارض آزادی و امنیت است که در تیپهای انیاگرام تعارض اصلی بین مفهوم هویت و شخصیت است. حل این تعارض میتواند بسیاری از مفاهیم را از جمله تعارض بین آزادی و امنیت را برای فرد حل کند.
دکترمهشید رضویرضوانی