نگاه تطبیقی اناگرام با رویکرد نو روانکاوی اریک فروم – قسمت سوم

نگاه تطبیقی اناگرام با رویکرد نو روانکاوی اریک فروم

قسمت سوم

در قسمت اول و قسمت دوم نگاه تطبیقی اناگرام با رویکرد نوروانکاوی اریک فروم، به توصیف و بیان ساده ای از مفاهیم و مبانی رویکرد فروم پرداخته شد. این مفاهیم بیان اجمالی از مفهوم تعارض بنیادی انسان یعنی آزادی در برابر امنیت، مکانیزم های روانی، برای بازیافتن امنیت از دست رفته و همچنین رشد شخصیت کودک و استفاده از مکانیزم های روانی در تعامل با والدینش پرداخته شد. اریک فروم  به شش نیاز روانشناختی در هر انسان اشاره کرد که در مجموع نوع پاسخگویی افراد به این نیازها و با توجه به شرایط فرهنگی شان متفاوت است.

تیپ های منش از نگاه اریک فروم

فروم تیپ منش هایی رو به شرح زیر معرفی می کند:

گیرنده، این تیپ علاقه زیادی به خوردن و آشامیدن دارد و با خوردن و آشامیدن اضطراب و افسردگی خود را کاهش می دهند. در این تیپ دهان ویژگی برجسته ای است و گویا لبهای باز آن ها معرف طلب و گیرندگی در آن ها است.

 بهره کش، این تیپ به جای انتظار گرفتن از دیگران، با زور و یا مکر و حیله بدست می آورند. آن چه را که برای دیگران با ارزش باشد.

محتکر، تیپی است که امنیت خود را در احتکار می داند و با پس انداز کردن و حتی داشتن رفتاری خست آمیز، امنیت خودش را بدست می آورد.

تیپ منش بازاری، که معرف فرهنگ بازاری است. این فرد روابط خود را بر مبنای موفقیت و شکست تنظیم می کند. این که تا چه اندازه می تواند خود را خوب بفروشد.

تیپ منش خلاق، فردی ایده آل است که هدف او رشد انسان و به کار گرفتن توانایی و استعدادهایش است. این فرد به رشد وجودی اش دست می یابد.

تیپ منش مرده گرا، گرایشی غیر خلاقانه داشته و مکرر در گفتگو و زندگی نشانه هایی از مرگ، ویرانی، بیماری و مراسم کفن و دفن صحبت کرده و به سردی و گوشه گیری تمایل دارند.

تیپ منش زنده گرا، گرایشی خلاق دارد و این افراد عاشق زندگی هستند. افرادی مجذوب رشد و آفرینش و سازندگی اند. افرادی که با محبت و منطق و درس عبرت گرفتن از زندگی می توانند بر دیگران تاثیر مثبت خود را داشته باشند.

نگاه تطبیقی بین اریک فروم و تیپ های اناگرام

واژه مکانیزم های دفاعی اولین بار توسط فروید مطرح شد و دخترش آنا فروید آن را کامل کرد. مکانیزم های دفاعی شامل انکار، جابجایی، فرافکنی، درون فکنی و انواع دیگری از آن در همه شخصیت ها دیده می شود. البته در اناگرام هر یک از تیپ های شخصیت سیستم های دفاعی یا مکانیزم های روانی خودشان را برای کسب امنیت دارند. از این رو اناگرام با رویکرد نوروانکاوی فروم دارای فصل مشترک است. در هر تیپ شخصیتی اناگرام، روش های دفاعی برای نگهداری و حفظ امنیتی است که خود فرد برای خودش ترسیم کرده است. در عین حال که امنیت برای هر تیپ شخصیتی لزوما برای بدست آوردن استقلال و آزادی نیست. مفهوم آزادی در هر تیپ شخصیت، رسیدن به آزادی حقیقی و فارغ از چارچوب و قالب های ذهنی و احساسی هر تیپ است. در این نگاه تیپ شخصیت رشد یافته و متعالی می تواند با حفظ امنیت حقیقی اش، از موهبت آزادی نیز برخوردار باشد.

در مقایسه تطبیقی بین تیپ منش های اریک فروم با تیپ های اناگرام می توان به نقاط مشترکی نیز دست یافت. در نمونه تیپ منش گیرنده می توان شباهت هایی با تیپ ۹ای ها دید که هر دو علاقمند به خوردن و حرف زدن و راحتی هستند. در تیپ منش بهره کش می توان این شخصیت را به تیپ ۸ای نزدیک دید. همچنین تیپ محتکر به تیپ ۵ای، تیپ منش بازاری به تیپ ۳ای، تیپ منش خلاق به تیپ ۴ای، تیپ منش مرده گرا به تیپ ۶ای و تیپ منش زنده گرا به تیپ ۷ای شباهت دارند. نکته مهم در این نگاه تطبیقی، توجه به ویژگیها و بلکه برخی از ویژگیهای هر تیپ اناگرام با تیپ منش های اریک فروم است. در نگاه اریک فروم بنانی ترین موضوع متوجه تعارض آزادی و امنیت است که در تیپ های اناگرام تعارض اصلی بین مفهوم هویت و شخصیت است. حل این تعارض می تواند بسیاری از مفاهیم را از جمله تعارض بین آزادی و امنیت را برای فرد حل کند.

دکتر مهشید رضوی رضوانی