نگاه تطبیقی انیاگرام با رویکرد نو روانکاوی اریک فروم
قسمت چهارم و پایانی
به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشیدخرد: در مقاله قبلی به مقایسه تطبیقی بین دو دیدگاه شخصیتشناسی انیاگرام و نو روانکاوی اریک فروم پرداخته شد. در این مقایسه و تحلیل مکانیزمهای دفاعی در دو دیدگاه بیان شد که در انیاگرام هر یک از تیپهای شخصیت سیستمهای دفاعی یا مکانیزمهای روانی خودشان را برای کسب امنیت داشته و از این رو انیاگرام با رویکرد نو روانکاوی فروم دارای وجه مشترک است. در هر تیپهای شخصیتی انیاگرام، سیستم دفاعی هر تیپ برای نگهداری و حفظ امنیتی است که خود فرد برای خودش ترسیم کرده است. امنیت برای هر تیپ شخصیتی لزوما برای بهدست آوردن استقلال و آزادی به مفهومی که فروم میگوید، نیست. مفهوم آزادی در هر تیپ شخصیت، رسیدن به آزادی حقیقی و فارغ از چارچوب و قالبهای ذهنی و احساسی هر تیپ است. در این نگاه تیپ شخصیت رشدیافته و متعالی میتواند با حفظ امنیت حقیقی، از موهبت آزادی نیز برخوردار باشد. همچنین در مقایسه بین این دو دیدگاه تیپهای شخصیتی با تیپ منش های مختلف در نگاه اریک فروم پرداخته شد. در این قسمت به تمایزهایی دیگری دو دیدگاه تیپ شخصیتی با تیپ منش ها پرداخته شده است.
رویکرد انیاگرام نگاهی جامع
یکی از کارهای ارزشمند اریک فروم، توجه به مفهوم آزادی و نتیجه آن تنهایی، بیمعنایی و بیگانگی در جامعه امروز بشر است. او اشاره میکند چگونه انسان در بیتوجهی به طبیعت و حرکت بهسوی رشد اجتماعی و مدنی خود از مواهب طبیعت بیبهره ماند. رویکرد انیاگرام برخوردار از جامعیت و تمامیتی است که به همه این وجوه توجه دارد. هر چند امروز دانش انیاگرام تا حدودی، در حوزه دانش روانشناسی از این بینش فاصله گرفته است، اما این ظرفیت ذاتی را داشته و دارد تا همه این جهات را لحاظ کند. در انیاگرام و بهویژه ریشه شرقی آن، هر فرد باید ضمن کوشش برای دستیابی به استقلال و آزادی، تعهد به وجوه دیگر روابط خود را نیز داشته باشد. در انیاگرام مفهوم آزادی حرکت بهسوی تعالی ذاتی هر تیپ شخصیتی با نگاهی توام با وحدت و تعالی بهسوی سایر تیپهای دیگر است. هر تیپ شخصیتی همزمان با رشد و تعالی خود به تعالی و رشد در تیپهای دیگر نیز دست مییابد و به این معنا این تیپ شخصیتی دیگر فقط یک تیپ خاص نیست.
در تیپ منش ها ، هر تیپ منش ویژگیهای خود را داشته و فروم بهنقاط قوت و ضعف هر یک میپردازد، اما راه رشد، کمال، پیوستگی و همبستگی هر یک از این تیپ منش ها را بهنحوی که در تیپهای انیاگرام دیده میشود، وجود ندارد.
رویکرد نو روانکاوی اریک فروم، تحولی در روانکاوی بههمراه آورد که توجه به ابعاد دیگری در انسان مورد توجه قرار گرفت. رویکردی که در مطالعات فروم با مطالعات گسترده او همراه بود. رویکرد انیاگرام نه فقط در مقایسه با رویکرد فروم، بلکه با همه رویکردهای دیگر از محیط دانشگاهی نیست، اما همه دانشگاهیان بر این باور هستند که این رویکرد آرکی تایپ است و ضرورت توجه بیشتری را میطلبد.
دکترمهشید رضویرضوانی