«۹گانه ایرانی»؛ مغفول در خاستگاه خود / حکمت عملی نوین را دریابیم
قسمت ۲
به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد: در ادامه قسمت یک مصاحبه خبرگزاری مهر با دکتر مهشید رضویرضوانی:
اشاره کردید در دانش انیاگرام ۹ الگوی اصلی شخصیت وجود دارد. توضیح بیشتری در این باره میدهید؟
دانش انیاگرام ۹ الگوی اصلی شخصیت را معرفی میکند ولی در اساس اینها تنها ۹ الگو نیستند، چرا که هر الگوی شخصیت این که در چه سطح و لایهای باشد، در شرایط اضطراب، آرامش، و غیره، با توجه به مسیر تعالی شخصیت، زمینه فرهنگی و قومیتی و شرایط مذهبیشان، بینهایت الگوی متعدد نشان میدهند. واضحتر بگویم بهعبارتی اگر مثلا در یک جامعه یک میلیون نفر تیپ شخصیت کمالگرا یا تیپ شماره یک وجود داشته باشد، این تیپها که بهنظر یکسان میآیند، با توجه به شرایطی که نام برده شد، در عین شباهت، تفاوتهای اساسی با هم خواهند داشت. چون این موضوع محل توجه است که شخصیت سیال است و اینطور نیست که بتوان با برچسب زدن به فرد محدودیتهایی رو بر او تحمیل کرد. اگر چه بستر و استعدادی در افراد وجود دارد که آمادگی بروز برخی ویژگیها را در فرد بیشتر فراهم میکند اما به این معنی نیست که این همین است و جز این نیست چون شخصیت انسان سیال و پویا بوده و مدام در حال تغییر است. البته این موضوع در نهگانه ایرانی با اهمیت ویژهای دیده میشود. چیزی که انیاگرام به ما میدهد و سایر رویکردها ندارد، این است که شناخت ویژهای درباره زمینه رشد و تعالی افراد نشان میدهد و میتوان مسیر پیش روی فرد را حدس بزنیم. مثلا اگر شخصی تیپ ۳ است، بسته به این که در کدام سطح سالم، میانی یا ناسالم قرار گرفته، در چه لایهای و در کدام سمت و با چه جناحی و سایر فاکتورها، میتوان به یک پیشبینی کامل از نوع رفتار شخص دست پیدا کرد و میتوان حدس زد که مسیر کارآمد برای اصلاح و بهبود شرایط روحی و زندگی این فرد چه خواهد بود.
این اطلاعات درباره تیپهای شخصیتی بهطور حتم یک راهنمای عملی و کاربردی در حوزه شخصیت شناسی است، اینطور نیست؟
دقیقا همینطور است. دانش انیاگرام این امتیاز را به شما میدهد که بتوانید بهعنوان یک مشاور برنامه کاربردیتری پیش روی مراجع بگذارید. همچنین در سایر حوزهها.
حتی در خودشناسی و شناخت روابط انسانی هم میتواند همین کاربرد را داشته باشد؟
البته. وقتی شخص به شناخت از خود و دیگران میرسد که بداند تیپهای مختلف شخصیتی در شرایط پرفشار چه رفتاری از خود نشان میدهند، آنوقت خیلی بهتر و راحتتر میتوان بسیاری از رفتارهای افراد را تجزیهوتحلیل کرد. همه میدانیم که خشم اگرچه یک ابزار نگه دارنده است اما اگر زیاد باشد، مطلوب نیست. حالا از کجا میتوان معیار و مقیاسی برای میزان خشم در نظر گرفت؟ از کجا میتوانیم بفهمیم که چه میزان خشم در رفتار عادی و لازم بوده و از چه حدی بیشتر نامطلوب است؟ میدانیم که همواره مقداری نگرانی برای توجه به مسایل لازم است اما این که چه میزان از این حالت روحی لازم و پیش برنده است و از چه میزانی بیشتر آسیبزا خواهد بود، قابلسنجش است و میتواند مبنایی داشته باشد که از طریق دانش انیاگرام میتوان بهراحتی به آن دست پیدا کرد. البته این موضوع وقتی بیشتر اهمیت پیدا میکند که در دانش نهگانه ایرانی موضوع خشم و چگونگی و میزان آن در حوزه اخلاق و تربیت انسانی شایسته ارزشمند است و بلکه خیلی وقتها عمل و نیت آدمی را به چالش میکشاند!کهنالگوی ۹ گانه، ۹ الگوی اصلی شخصیت میدهد که در واقع پایههای اصلی شناخت این دانش است و امروز بهعنوان یکی از دانشهای پیشرو در حوزه روانشناسی در امریکا مطرح است.
با این همه پیچیدگی که در این دانش وجود دارد، میتوان امیدوار بود که به دانشی فراگیر تبدیل شود و در تمام سطوح افراد قابل بهرهبرداری باشد؟
اتفاقا تفاوت اصلی انیاگرام با سایر رویکردهای روانشناسی در همین موضوع فراگیری آن است. وجه تمایز انیاگرام با سایر دانشها این است که چون کهنالگو بوده و به تعبیری جزو ذات انسانها است، خیلی راحت میتوان با آن کنار آمد و آن را فرا گرفت اما باید بهشدت مراقبت کنیم که از برچسب زدن به افراد، خودداری شود. چون تیپ شخصیتی که بر اساس انیاگرام تعریف شده، حول محوری که در ادامه بیشتر به آن خواهم پرداخت در سیالیت بوده و پویا و متغیر است. البته این را نباید فراموش کرد که تیپهای مختلف شخصیتی که در انیاگرام تعریف شده، در بروز رفتارهای عادات خاص مثبت و منفی هر تیپ اغلب بهصورت ناخودآگاه عمل میکنند و درست به همین دلیل است که یک فاکتور شناخت تیپ، شدت و حدت بروز رفتارهای خاص را مبنای قرار دادن افراد در یک تیپ شخصیتی در نظر میگیریم اما این اصل را هم نباید فراموش کنیم که این رفتارهای خاص هر تیپ، قابلیت تغییر به رفتارهای سایر تیپها را نیز دارند و البته اساس این دانش، کوشش و یادگیری تمامی ویژگیهای مثبت تیپهای نهگانه در شرایط مختلف، برای زندگی بهتر و حل مسئله است.
ادامه دارد …