به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد، « چشماندازی از تعالی تیپ شخصیتی » عنوان مقالهای از توماس گرت ایشام است، که مخاطب را با نوع کارهای لاله بختیار مبنی بر توصیف و تبیین ریشههای انیاگرام با عنوان «نهگانه ایرانی» و بهویژه اهمیت آن در نزد حکمای ایرانی، نزدیک میسازد. وقتی او با کتابی از فاطمه کریستلیب با عنوان «منشا انیاگرام کجاست؟» مواجه شد، بهشرحی از ویژگیهای شخصیتی افراد در قالب ماتریسی اشاره کرد که در بیان پویایی این مفهوم بهبرخی مفاهیم عمیق در انیاگرام اشاره میکند.
او میگوید که فرناندز کریستلیب، مدرس دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی دانشگاه ملی مکزیک دقتی ستودنی برای واکاوی ریشهها، توسعه و رشد متعاقب این نماد رازآمیز را دارد. فرناندز در جستوجوی هدف خود علوم قدسی فرهنگها و اجتماعات گوناگون را مورد کاوش و بررسی قرار داده و این کاوش از کلدان و بابل تا عبریان و یونانیان را در برمیگیرد. او این نماد و ویژگیهای آن را در میان تصاویر میانجی که در طول هزار سال انتشار یافتهاند قرار میدهد تا حوزههای متعالی و جاودان را به هم مرتبط سازد و یا همانطور که خود میگوید «میخواهد تا به امری مطلق بازگردد».
ایشام ادامه میدهد که فرناندز جوانب و ابعاد افقی نماد انیاگرام را نادیده نمیگیرد، و بهعنوان مثال به سودمندی آن در تبیین و تعریف تیپهای شخصیتی و «فرآیندهای احیای خویشتن فرد»، سمتها و بالهای مرتبط با یکپارچگی و عدم یکپارچگی آن نظر دارد، ولی با تمام قدرت ما را به معانی متافیزیکی و معنوی آن ارجاع میدهد. تاکید دوباره او بر حوزه متعالی بهزعم من استقبالی برای رشد است و این نکته از نگاه لاله بختیار در توصیف و اهمیت بهفضایل در نهگانه ایرانی دور نمانده است. در تحقیق فرنادز، رویکرد انیاگرام را در قالب یقینی متافیزیکی ثابت میکند و نقطهنظری عینی را بهدست میدهد که از آن نقطه نظر میتوان پدیدههای متغیر روان را مورد مشاهده و ارزیابی قرار داد.
ایشام در توضیح میگوید:
«تمام این مواضع بینشی را به ذهن متبادر میسازد که از آن متافیزیست سنتگرایی چون رنه گنون است. گنون در یکی از کلیدهای اصلی متافیزیک بر این نظر است که «بیکرانگی از راه تجزیه و تحلیل مانا و پایانناپذیر است». این اظهار ضربالمثلوار بهمعنای نامتناهی و نامحدود است – بدین معنا که پدیدههای تغییرپذیر و ناپایدار موجود در نظم نسبی را میتوان از هم اکنون تا روز قیامت بدون آنکه هرگز به حقیقت غایی اشیا دست یابیم، مورد مطالعه، تجزیه و تحلیل قرار دهیم. کشف یک حقیقت جدید و ممتاز در اصل میتواند دچار تغییر شود و یا حتی هر نظریهای که صرفا بر شواهد تجربی تکیه دارد، را براندازد. بههمیندلیل، معرفت و علم به واقعیات اساسی و بنیادین که متافیزیک از عهده توصیف آنها بر میآید، لازم است تا به وسیله آن به حقیقت لایتغیر، حقیقتی که زوال و جریان حوزه افقی را در قالب اصول ثابت قرار میدهد، فراگیریم».
در نتیجه میتوان به این بیان رسید که ایشام در توضیح میآورد که دانش انیاگرام از این منظر بهلحاظ تیپشناسی ابزار جامعی برای روانشناسی است. فهرستی جامع در انیاگرام از تیپهای شخصیتی، ویژگیها و خصایص فردی، غرایز و پویاییهای موجود در آن اگر در قالب ماتریسی متافیزیکی که میتواند معنا و هدفی را در اختیار قرار دهد، میتواند بسیار با ارزش باشد؛ بدون حضور چنین جامعیتی، اناگرام صرفا بهنظریهای فریبنده درباره تیپهای شخصیتی فروکاسته خواهد شد که بیمعناست.
ایشام در ادامه این مقاله به توصیف برخی مفاهیم میپردازد که ما را به فضای فرهنگی و معنوی نهگانه ایرانی نزدیکتر میسازد!
ادامه دارد
مهشید رضوی رضوانی
منبع:
Enneagram Monthly, 2017, Issue 234
Thomas Garrtt Isham
Fernan dez Chrislieb
Rene Guenon