به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد، هنگامی که هانتینگتون تئوری تمدنها را مطرح کرد که این مفهوم پیش از این در اندیشه علامه طباطبایی نیز مطرح شده بود و از این رو ایشان، دیدار با اندیشمندان غربی را استقبال میکردند. هانتینگتون در تئوری خود تمدن های جهان را به قسمتهای مجزا تقسیم میکند که شامل تمدن غرب، تمدن اسلامی، ارتدوکسها، تمدن شرق آسیا، آمریکای لاتین، آفریقا، تمدن بودایی و هندوئیسم میشود.
نمودار برخورد تمدنهای هانتینگتون
هانتینگتون با اشاره به موضوعاتی چون جنگ یوگسلاوی و درگیری هند و پاکستان، نقش مذهب رو بهعنوان عامل کلیدی در منطقه میداند. او بر این باور است که در این حال کشورهای ترکیه و ایران در این شرایط نقش دارند.
نظریه برخورد تمدنها را ساموئل هانتینگتون مطرح کرد، و تاثیر عمیقی در محافل علمی و سیاسی جهان برجا نهاد. بهطوری که شکلگیری بسیاری از رفتارها و سیاستهای بینالمللی برخی از کشورهای غربی بر مبنای این نظریه بوده است.
در این نظریه هانتینگتون به جهان غرب هشدار داده است، که در قرن آینده رویارویی و برخورد جدی بین تمدنهای گوناگون و از آن جمله برخورد تمدنهای غرب با اتحاد تمدنهای اسلامی و کنفوسیوسی حتمی است. ساموئل هانتینگتون، آخرین مرحله تکامل درگیریهای عصر جدید را تحتعنوان برخورد تمدنها یاد میکند.
دلایل ساموئل هانتیگتون
- اختلاف تمدنها اساسی است.
- خود آگاهی تمدنی در حال افزایش است.
- تجدید حیات مذهبی وسیلهای برای پرکردن خلا هویت در حال رشد است.
- رفتار منافقانه غرب موجب رشد خود آگاهی دیگر تمدنها شده است.
- ویژگیها و اختلافات فرهنگی تغییر ناپذیرند.
- منطقهگرایی اقتصادی و نقش مشترکات فرهنگی در حال رشد است.
- خطوط گسل موجود بین تمدنها امروزه جانشین مرزهای سیاسی و ایدئولوژیک دوران جنگ سرد شده است.
تقسیمبندی تمدن های جهان
ساموئل هانتیگتون تمدنهای زنده جهان را به ۷ یا ۸ تمدن بزرگ تقسیمبندی کرده است. خطوط گسل میان این تمدنها را منشا درگیریهای آینده میپندارد. این تمدنها از دیدگاه او عبارتند از:
- تمدن غربی
- تمدن اسلامی
- تمدن کنفوسیوسی
- تمدن ژاپنی
- تمدن ارتدوکس
- تمدن آمریکای لاتین
- تمدن آفریقایی
به هر شکل این اتفاق سالهاست آغاز شده و رویارویی این تمدن ها اجتنابناپذیر. اما این که درک مذهب در هر جامعه و افراد آن چگونه است، موضوع گفتوگویی است که در پیوست این نوشتار است. در این گفتوگو دکترلاله بختیار محقق و پژوهشگر در علوم قرآن و اخلاق و حکمت اسلامی به توصیف نگاه جامعه آمریکا به نقش اسلام و مسلمانان در آمریکا دارد.
دکترمهشید رضویرضوانی