بگذشت مه روزه، عید و عید آمد
بگذشت شب هجران، معشوق پدید آمد
آن صبح چو صادق شد، عذرای تو وامق شد
معشوق تو عاشق شد، شیخ تو مرید آمد
به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماه‌شید خرد، برای ایرانی مفهوم «عید» از لغت «عود» و به‌معنی بازگشتی است که این بازگشت به خویشتن ، مفهومی معادل فرهنگ ایرانی است؛ و هر ایرانی به‌خوبی با واژه عید و عید فطر از کودکی مانوس است. در ایران باستان تا عصر کنونی هرگونه جشن مفهومی عمیقی در این بازگشت را دارد. آیا رویکرد شخصیت و تربیت در نه‌گانه ایرانی بیانی از این بازگشت به خویشتن را پیش روی ما ایرانیان قرار می‌دهد؟ نه‌گانه ایرانی چگونه چنین مسیری را می‌تواند برای هر فرد و جامعه ایرانی داشته باشد؟
در فرهنگ ایرانی هر جشن یا همان یشت‌ها، عبادتی است که صورت کامل‌تر آن را در نوروز به‌معنی نوشدگی و بازگشت به خویشتن را به همراه دارد. این نوشدگی در فرهنگ ایرانی با بهار طبیعت و نوعی جوشش و تحول درونی و معنوی همراه است. تحولی که در آیین ایرانی در اهمیت به مفهوم نور، همراه با بلندی روز و روشنایی در آن دعوت به نوع‌دوستی، همدلی و همراهی است. در این حرکت و تحول نوعی از تغییر درونی فرد در بازگشت به خویشتن با دعوت به‌همراهی و نوعی تغییر در جامعه نسبت به هم محقق می‌شود.
در فرهنگ غنی ایران و برخوردار از مفاهیم و نمادهای معنوی بسیار در آن، مفهوم عید فطر در کنار اعیادی دیگر چون عید قربان، عید غدیر و همچنین جمعه حائز اهمیت است. عید قربان، کامل‌ترین صورت و نماد ایثار و فداکاری، عید غدیر صورت دیگری از کمال انسانی در بیان جشن ولایت و معرفی الگوی انسانی کامل، عید فطر نشان از عید فطرت و خودسازی است که در روز جمعه به‌دعوت در همدلی و یکرنگی در کنار هم قرار می‌گیرد. عید فطر دستاورد یک دوره عبادت و پاکسازی در ذهن و روان انسان در قالب نفس آدمی است. سفر پالایش نفس از رذایل و صفات منفی در قالب گناه و دستیابی به فضایل و اخلاق انسانی در مفهومی با عنوان ثواب است.
نه گانه ایرانی، رویکردی در فرهنگ و شخصیت ایرانی، برخوردار از ریشه‌های فرهنگی در اخلاق و عرفان اسلامی است که قدمت آن به پیش از اسلام و ایران باستان برمی‌گردد. رویکردی که در چارچوب حکمت عملی است که قدمت آن به فرهنگ زرتشتی و پس از آن به‌شکل جامع‌تر در ایران اسلامی خود را نشان داده است. نه‌گانه ایرانی بیانگر مسیر تغییر و تحول ذهن و روان انسانی در نگاهی الوهیتی در خروج از رذایل به‌سوی دستیابی به فضایل اخلاقی است. چهار فضیلت اصلی که شامل «خرد»، «شجاعت» و «عفت‌نفس» و در توازن این سه فضیلت، فضیلت عدالت محقق می‌شود و هر فضیلت که خود دارای مجموعه‌ای از سایر فضیلت‌های دیگری است. در این فرایند انسان می‌کوشد تا با تمرین و کوشش‌های متعدد همچون روزه گرفتن به مسیر تعالی روحی خویش دست یابد و از خصایص منفی چون ریا، کبر، غرور، حسد، خشم، کفر، رشک‌زدگی، حسادت، دروغ و شهوت، خودخواهی، طمع فاصله بگیرد. در نه‌گانه ایرانی تغییر و تحولات معنوی و روحی انسان با عنوان «شفای اخلاق» مانند درمان جسمانی در چهار مرحله رژیم، دارو، سم‌زدایی و جراحی صورت می‌گیرد که به‌ویژه روزه گرفتن در مرحله سم‌زدایی و جراحی توصیه می‌شود.
نه‌گانه ایرانی، رویکردی در فرهنگ و شخصیت ایرانی، مسیری روشن برای دستیابی بر پاکی نفس انسان در بازگشت به خویشتن و فطرت الهی اوست. عید فطر، بازگشت به فطرت و ذات الهی انسانی و پاسخی به جایگاه انسان در این عرصه حیات است.
مهشید رضوی‌رضوانی
