به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد، در مقاله قبلی با توجه به مقاله فردریک کوئن بهشرح مختصری از مفهوم هویت فردی و هویت جمعی پرداختیم.
آیا بهواقع انیاگرام میتواند به هویت جمعی ما کمک کند؟ کوئن بر این باور است، هرگاه از فردی سئوال شود «تو کیستی؟» این فرد بهدرستی نمیتواند هویت خود را توصیف کند. در صورتی که اغلب اوقات میتوانیم پاسخهایی را بر هویت خود داشته باشیم که فرد بهگونهای به توصیف خودش میپردازد که در واقع بیان ویژگیهای مشترک فرد با خصوصیات و ویژگیهای هویت جامعه اوست. بهعبارتی دیگر اغلب بیان هویت فرد در معرفی هویت او در اجتماع اوست. کوئن در ادامه ضمن توجه بر اهمیت این موضوع در احساس تعلق افراد، توضیح بیشتری بر نقش رویکرد انیاگرام دارد که بهتوضیحاتی از کلام او در مقاله انیاگرام و هویت جمعی خواهیم داشت.
کوئن ضمن توصیفی بر چگونگی ساخت هویت فردی و جمعی ما میگوید، «انیاگرام» و «تیپهای نهگانه» هم میتوانند بهطور آگاهانه یا ناخودآگاه بهعنوان شکلی از هویت جمعی عمل کنند. این حس تعلق لزوما بد نیست و ما باید از تاثیر مثبت آن قدردانی کنیم اما درعینحال هم باید از نیازهای اساسی برای جستوجوی این تعلقخاطر آگاه باشیم و تاثیرات این هویت جمعی را بر فرد درک کنیم و نیز برخی موانع و اشکالات را شناسایی کنیم. این نکته از نظر هادسون و ریسو هم پوشیده نبود که اظهار میکردند، در هر جامعهای یک نوع یا چند نوع سبک شخصیتی وجود دارد. کوئن به صراحت بیان میکند:
«ما همه بهدنبال گروههای اجتماعی هستیم تا عضوی از آنها باشیم و بهدنبال نوعی حمایت دوجانبه با دیگر هواخواهان انیاگرام بودن شاید بهتر از این باشد که با اوباش طرفدار فوتبال، روحانیان مذهبی یا اشخاص برتریجو مراوده کنیم».
او در توضیح این نگاه خود به چند نکته اضافه میکند. اول از همه ممکن است احساس پیوستگی با دیگر تازهواردان حوزه انیاگرام داشته باشیم و این امر را بهعنوان حسی جمعی تجربه کنیم. احساس اینکه بخشی از «جمع انیاگرام» باشیم، دیگران حامی ما باشند و درک این حس تعلق بهعنوان نشانی از هویت فرد میتوانند تاثیر سودبخش بر رفاه و رضایت از زندگی ما داشته باشند. همه ما بهدنبال گروههایی اجتماعی هستیم که بتوانیم عضوی از آنها شویم و یافتن حس حمایت دوجانبه با دیگر هواخواهان انیاگرام شاید بهتراست.
ثانیا این حس تعلق به یک گروه اجتماعی وقتی که فرد با یکی از تیپهای نهگانه شخصیتی تعیین هویت میکند، حتی قویتر خواهد بود. افراد متعلق به تیپ شخصیتی همسان شاید گاهی اوقات پیوندهای نزدیکتری را با هم برقرار سازند و شاید بهنظرشان سخت باشد که با دیگر افراد با تیپ شخصیتی دیگر ارتباطی صمیمانه برقرار کنند و همگی طی دورهای آموزشی برای مجهز شدن به «سیستم دفاعی جمعی» کنار هم حضور بهعمل برسانند و البته این نکته بسیار مهمی است. و یا در مباحثاتی طولانی در گروهی فیسبوکی مشارکت کنند. بعضی از کاربران فیسبوک در واقع چنان با حدت و قدرت با تیپ شخصیتی انیاگرام خود تعیین هویت میکنند که حتی تیپ شخصیتی خود را در قسمت معرفی صفحه شخصی خود قرار میدهند.
آیا جنبههای دیگری از این نگاه را میتوانیم داشته باشیم؟ بله
این نگاه بهموضوع هویت و شخصیت اجتماعی هر جامعهای بسیار حائز اهمیت است و بهطور کلی میتواند تحولات جدی را در نگاه ما و تعاملات با «دیگری» و «دیگران» داشته باشیم.
ادامه این مبحث را در مقاله بعدی دنبال کنید.
مهشید رضوی رضوانی