به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماه‌شید خرد، فردریک کوئن نویسنده مقاله انیاگرام، نوعی هویت جمعی در انیاگرام مانتلی به شرح و توصیفی از ارتباط شخصیت‌شناسی و هویت اجتماعی هر جامعه اشاره می‌کند که بار دیگر نگاه ریسو و هادسون را به ما یادآور می‌شود: «هر جامعه‌ای می‌تواند برخوردار از یک تا چند سبک شخصیتی باشد».
کوئن در توضیح به پاسخ این پرسش که «تو کیستی؟» می‌گوید ما اغلب برای توصیف خودمان کمتر می‌توانیم به بیان ویژگی‌های تیپ شخصیتی‌مان بپردازیم و همیشه به سختی می‌توانیم توصیفی روشن داشته باشیم. در صورتی که احتمال آن بیشتر است پاسخی بشنویم که در واقع بیان برخی از ویژگی‌هایی است که با دیگران مشترک هستیم. برای مثال، ما به‌راحتی می‌توانیم به توصیف ویژگی‌هایی از ایرانی بودن‌مان بپردازیم.
به‌عبارت‌دیگر، برای این‌که هویت‌مان را به دیگران توضیح دهیم، مشکل است تا شخصیت و ویژگی‌های فردی خود را توصیف کنیم و در عوض با توصیف خود مبنی بر تعلق داشتن به گروه‌های اجتماعی مختلف، هویت‌مان را تعریف می‌کنیم. البته یک هویت جمعی یا اجتماعی بدون‌شک علاوه‌بر تاثیر مثبتی که بر رفتار یا موقعیت فردی شخص در جامعه دارد، همچنین نشانگان ضعف‌هایی هم خواهد بود.
بدیهی است که عموم مردم تعلق‌خاطر خود به یک گروه اجتماعی را به‌مثابه ابزاری به کار می‌برند تا قدرت جمعی خود را بازیابند تا از این طریق ضعف‌های شخصی خود را جبران کنند. کوئن در ادامه توضیح می‌دهد:
«به عنوان مثال، بسیاری از ناسیونالیست‌ها فردیت خود را به‌خاطر ملت خود «فدا» و بخش زیادی از زمان خود را صرف ستایش تاریخ خود می‌کنند تا استقلال خود را تعریف کنند، و بر استفاده از زبان ملی اصرار می‌ورزند و فرهنگ عامه و سنت‌های خود را احیا می کنند».
همچنین او در توضیحات بیشتری به نقاط ضعف و قوت این نگاه اضافه می‌کند:
«تعصب بی‌جا و افراطی در تبلیغات ناسیونالیستی در زندگی اکثرا نتیجه عدم ثبات در سطح فردی است. مثلا احساس ارزش فردی شاید در سطحی پایین باشد و از این حیث شخص بخواهد این کمبود را در سطح جمعی جبران کند تا اهمیت وجودی خود را نشان دهد. به جای این‌که افراد روی عدم امنیت خود کار کنند، شاید بر مفهوم اشتباه موفقیت کشور و ملت خود که به شخصیت‌شان ربطی ندارد، تمرکز کنند». او با توضیح بیشتر بیان می‌کند این افراد ناسیونالیست‌های قرن هفدهم نیستند که به‌مثابه قهرمان‌های ملی و یا نویسندگان برجسته ادبی در جامعه معرفی شده باشند.
این نگاه ما را به توصیف و بیان مفهوم هویت جمعی می‌رساند. هویت جمعی که به‌زعم متفکران برساختی است «درون گروهی» که در مقابل مفهوم «برون گروهی» قرار می‌گیرد (یعنی مفهوم «ما» در مقابل «آن‌ها»). این موضوع نه‌تنها فرد را توصیف می‌کند که همچنین بر دیگران برچسب می‌زند و رابطه ما را با آن‌ها تبیین و مشخص می‌کند.
از طرفی در توصیف از خودمان هم همواره در مقایسه با دیگری چنین رفتار می‌کنیم و با این شیوه به فهمی از تیپ شخصیت انیاگرام خود هم دست می‌یابیم. آیا هویت جمعی جامعه می‌تواند بیانی از یک یا چند الگوی شخصیتی در رویکرد انیاگرام باشد؟ پاسخ به آن را در مقاله بعدی دنبال کنید.
مهشید رضوی رضوانی
