زنان و مردان متناسب با نقش و مسئولیت‌شان از فضاهای شهری به شیوه‌های گوناگون استفاده می‌کنند.
در این میان، زنان همواره به‌طور مستقیم با خانواده و جامعه در ارتباط بوده‌اند و می‌باید در کانون فرایند برنامه‌ریزی و ساخت فضاهای شهری قرار گیرند.
اما تاکنون روند غالب در تدوین برنامه‌ریزی‌های شهری از حاکمیت نگرش مردانه و درک نیازهای آنها از شهر حکایت می‌کند.
این در حالی است که امروزه برنامه‌ریزان شهری بر این باورند که به دلایل بی‌شماری ساخت فضای شهری نیاز به اتخاذ روشی دارد که در آن تعادل‌های جنسیتی رعایت شده باشد.
متن زیر گزارش کوتاهی از سخنرانی دکتر فاضلی در پژوهشگاه علوم انسانی و اجتماعی است .. برای رسیدن به ‘شهر دوستدار زن’ نیاز است که نهاد مدیریت شهری، شیوه ساماندهی و سازماندهی مدیریت شهری را موضوع اصلی تحولات و سیاستگذاری های خود قرار گیرد. مفهوم ‘شهر دوستدار زن’ به این معنی است که چگونه ساختارهای شهری را با نیازها، خواسته ها و ساختارهای زنان متناسب کنیم و چه کاری باید انجام شود
برای اینکه شهر از منظر زنان شهری امن، آرام، قابل سکونت و پاسخگوی نیازهای جامعه و زنان باشد
در حوزه زنان بیش از اینکه نیاز به ساخت و ساز و پول خرج کردن باشد، نیاز به نوعی تفکر و نظریه به ویژه در زمینه برنامه ریزی و سیاستگذاری داریم. ‘شهر دوستدار زن’ در واقع بیان یک مساله شهری است و به این معنی است که شهرهای ما با زنان، دوستی ندارد.
نویسنده کتاب زنانه شدن فضای شهری در ایران امروز (با تکیه بر فضای کلانشهر تهران) با بیان اینکه شهر در ایران معاصر در موقعیت زن تحول بنیادی ایجاد کرده افزود:
زنان در شهر معاصر نسبت به شهر پیشامعاصر، حضور گسترده ای در خیابان ها، میدان ها، بازارها و فضاهای شغلی و تفریحی پیدا کردند؛
انقلاب مشروطه، دوران پهلوی و انقلاب اسلامی و تحولات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی باعث شده زنان، که قبلا محل زندگی آنها خانه و مزرعه بوده،
امروزه در شهر حضور پیدا کنند و یکی از اقتضائات و لوازم سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، حضور زنان در شهر باشد،
اگرچه فمنیست ها به این گفته انتقاد دارند و معتقدند این تنها ظاهر قضیه است و زیرپوست شهر، فقر، ناامنی و خشونت علیه زنان وجود دارد.
مساله زن و شهر از جایی شروع شده که زن به صورت مولفه وجودی شهر درآمده، باید بپذیریم نه تنها زن به شهر آمده، بلکه شهر، زنانه شده و زنان، هم شهری شده اند. دکترفاضلی با اشاره به سه مدل فرهنگی زنان ایران گفت: در مدل پیشامعاصر زندگی زنان روستایی و عشایری بر اساس طبیعت شکل می گرفت و در دوران معاصر، دولت ها و تکنولوژی در زندگی زن شهری نقش دارند
اما در مدل فرهنگی ‘زن کلانشهری’ در حال ظهور که در تهران مشاهده می شود، نه طبیعت و نه قدرت، بلکه فردیت تعیین کننده زنانگی است و هیچ ایدئولوژی سیاسی قادر به تحمیل خود بر آنها نیست.
ایده ‘شهر دوستدار زن’ از دل این مدل فرهنگی ‘زن کلانشهری’، از درون شکل گیری جهان زنانه شده،
زبان زنانه، گفتمان های مونث، بازاندیشی موقعیت مردان، پایان دوران پدرسالاری و از درون یک قرن بازاندیشی انتقادی در ساختارهای نابرابر و تبعیض جنسیتی بیرون آمده است. در تهران و برخی کلانشهرها در مسیری قرار گرفتیم که موقعیت زن و کلانشهر، موقعیت مساله مندی شده است،
زیرا زنان در ساختار شهر نفوذ کرده اند، به این معنی که جنسیتی شدن و عدم بیطرفی شهر برملا شده و این تصور که عده ای دلسوز و غمخوار با بیطرفی شهر را اداره می کنند، به چالش کشیده شده است. این پژوهشگر مساله نابرابری جنسیتی را مانند مساله آلودگی هوا توصیف کرد ،
سالانه هزاران نفر بر اثر آلودگی هوا بیمار می شوند و یا جان خود را از دست می دهند و این اتفاقات در سکوت رسانه ای رخ می دهد،
تبعیض جنسیتی نیز سالانه هزاران کشته می دهد و هزاران بیمار روحی و روانی و افراد آسیب دیده و رنج دیده برجای می گذارد، در حالی که صدایی بلند نمی شود.
ایده ‘شهر دوستدار زن’ آگاهی و دیدگاهی است که می گوید شهر باید با نوعی حساسیت جنسیتی زیست کند و فعالیت های فردی، اجتماعی، مدیریتی و سازمانی همراه با این حساسیت باشد و صدای قربانیان تبعیض جنسیتی را بشنود و منعکس کند. دکترفاضلی همچنین با اشاره به نتایج موسسه تحقیقاتی ‘گالوپ’ مبنی بر اینکه ایرانیان عصبی ترین مردم دنیا هستند و این نتیجه بخاطر خشونت علیه زنان، ناامنی خیابانی و نابرابری ها و تنش های جنسیتی است،
بنابراین ‘شهر دوستدار زن’ اگر چه بیان شاعرانه ای از یک خواسته است اما تلاش دارد این مفهوم را برساند که زن کلانشهری امروزی با زن شهری ۵۰ سال پیش و زن روستایی و عشایری یک قرن پیش تفاوت وجودی دارد،
زیرا مادر و مادربزرگ های ما تبعیض جنسیتی را احساس نمی کردند، از فشارهای آن دچار بیماری روحی نمی شدند و آن را به عنوان یک تکلیف الهی می پذیرفتند،
اما در مدل فرهنگی در حال ظهور، یک زن کلانشهری تحت تاثیر فشارهای ناشی از نابرابری قرار می گیرد. در جنگ ایران و عراق پنج هزار زن شهید و چندین هزار زن جانباز شدند، این زنان نیز برای دفاع از دین و کشورشان جان دادند
اما تمام بزرگراه ها به نام شهدای مرد نامگذاری شده و حتی یک خیابان نیز به اسم زنان شهید نیست؛
این مساله خشونت نمادین علیه زنان است و در خودآگاه و ناخودآگاه زنان تاثیر منفی می گذارد. مساله این است که زن کلانشهری می خواهد دیده شود وحق داشتن صدا، حق مشارکت نمادین در شکل دادن فضاهای شهری، حق متفاوت بودن و زیستن است؛
در واقع زنان می خواهند شهروندانی برابر و با به رسمیت شناختن تفاوت های خود باشند، بنابراین تقلیل مطالبات زنان نوعی خشونت نمادین علیه آنهاست.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
لطفا پاسخ را به عدد انگلیسی وارد کنید:
تمام حقوق این سایت محفوظ است موسسه فرهنگی ماه شید خرد طراحی و پیاده سازی مرسم ایرانی
