به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماه‌شید خرد: دکترمرجان خودی: شاید شما هم به مانند خود من بیاد بیاورید که بارها از والدین یا بزرگ‌ترهای خود شنیده بودیم که مراقب هر کلام و گفتار خود باشیم. ضرب‌المثل «هر سخن جایی دارد و هر نقطه مکانی» برای هر یک از ما آشنا است. نیاکان ما با این نوع ضرب‌المثل‌ها کوشش می‌کردند تا اثر هر موضوعی را هر چند به اندازه یک نقطه جدی بگیرند. این مضمون در کلاس فیزیک مفهومی جدی‌تر و کاملا علمی هم به خود گرفت! «اثر پروانه‌ای» اصطلاحی است در تئوری آشوب که توضیح می‌دهد، چگونه دگرگونی‌های کوچک، می‌تواند بر سیستم‌های عظیم و پیچیده همچون الگوهای آب و هوایی، موثر باشد.
عبارت «اثر پروانه‌ای» در تئوری آشوب به این سبب مطرح شد که نشان دهد حرکت بال‌های یک پروانه می‌تواند موجب دگرگونی‌های قابل توجه در قدرت باد و جریانات سیستم‌های آب و هوایی سراسر دنیا شده، از لحاظ نظری، در نیمی از جهان، طوفان به پا کند. اصطلاح «اثر پروانه‌ای» به ادوارد نورتون لورنز منتسب است.
اگر فقط ذره‌ای در هر سوی این بازه جابجا شود همه چیز به بی‌نهایت می‌رود!
یک بار به هم خوردن بال‌های یک پروانه کافی است تا شما با یک رفتار آشوب‌گونه روبه‌رو شوید. این رفتار به آرامی به آشوب‌گونگی میل نمی‌کند بلکه سیستم از نقطه‌ای ناگهان به سمت بی‌نهایت می‌رود. در محاورات روزمره، آشوب و آشفتگی نشانه بی‌نظمی و سازمان نیافتگی تلقی می‌شود و آثار منفـی آن در ذهن جلوه می‌کند.
امـا در واقع با پیدایش نگرش جدید و روشن شدن ابعاد علمی و نظری آن امروزه دیگر بی‌نظمـی و آشوب بـه مفهـوم سـازمان نیافتگی، ناکارایـی و درهـم ریختگـی تلقـی نمی‌شـود، بلکه بی‌نظمـی وجـود جنبه‌های غیرقابل پیش‌بینی و اتفاقـی در پدیده‌های پویاسـت. اگر بـا دقت بـه آسمان بنگرید، مجموعه‌ای از ستارگان را خواهیـد دید کـه در نگاه اول، ظاهـرا بـا حالتـی تصادفـی پراکنـده شده‌اند. امـا اگـر بـاز هـم دقیق‌تر، بـه آسـمان خیره شـوید، خواهیـد فهمیـد هـر آنچـه که به‌نظـر تصادفی می‌رسـد، دارای نظمی مسـتتر اسـت. (نثایی، ۱۳۹۱)
آشـوب، یـک نتیجـه احتمالـی نیروی نظام‌های غیرخطی اسـت. نظـام‌های غیرخطی بـه رفتاری که در آن روابـط بیـن متغیرها در یک سیسـتم پویا و نامتناسـب اسـت، اشـاره کرده و در آن تغییرات یا اشـتباهات کوچـک می‌تواند اثرات بزرگـی را به‌دنبال داشـته باشـد. (۱۹۹۴Kiel Douglas)
هیلـز؛ آشـوب یـا بـی‌نظمـی را این‌گونـه تعریـف مـی‌کنـد:
بی‌نظمـی و آشـوب نوعی بـی‌نظمی یا نظـم در بـی‌نظمـی اسـت. بـی‌نظـم از آن رو کـه نتایـج آن غیـرقابـل پیـش‌بینی اسـت و منظـم بـدان جهت کـه از نوعـی قطعیـت برخـوردار اسـت. (دادمنش، ۱۳۸۵)
«اثر پروانه‌ای» اصطلاحی است در نظریه آشوب که توضیح می‌دهد چگونه دگرگونی‌های کوچک، می‌تواند بر سیستم‌های عظیم و پیچیده همچون الگوهای آب و هوایی، موثر باشد.
عبارت «اثر پروانه‌ای» در نظریه آشوب به این سبب مطرح شد که نشان دهد حرکت بال‌های یک پروانه می‌تواند موجب دگرگونی‌های قابل توجه در قدرت باد و جریانات سیستم‌های آب و هوایی سراسر دنیا شده، از لحاظ نظری، در نیمی از جهان، طوفان به پا کند. اصطلاح «اثر پروانه‌ای» به ادوارد نورتون لورنز منتسب است.
عنوان یکی از سخنرانی‌های لورنز این بود:
«آیا بال زدن یک پروانه در برزیل می‌تواند طوفانی در تگزاس به پا کند؟»
در زندگی همه ما کم یا بیش اتفاقاتی می‌افتد که سراسر زندگی‌مان را به‌صورت بنیادینی تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد. شاید یک ملاقات ساده، سه ثانیه تاخیر در زمان بیرون رفتن از خانه، یا هر چیز دیگری سبب به راه افتادن زنجیره‌ای از رویدادهای دیگر در زندگی‌مان شود و همه چیز را برای همیشه تغییر دهد.
مطابق نظریه اثر پروانه‌ای، کوچک‌ترین اعمال فرد، می‌توانند نتایجی مثبت یا منفی، به دنبال داشته باشند. دانش سنتی بر ثبات و پایداری تاکید دارد. حال آن که بر اساس نظریه‌های پیشرفته دهه‌های اخیر، عدم ثبات، حساسیت و غیرقابل پیش‌بینی بودن، بن‌مایه بسیاری از پدیده‌هایی را تشکیل می‌دهند که در مقیاس‌های زمانی و مکانی قابل رویت اتفاق می‌افتند، یعنی تجربیات روزمره و معمولی ما.
خیلی وقت‌ها تصمیماتی می‌گیریم که اصلا به آن‌ها توجه نمی‌کنیم. اما همین تصمیمات کوچک زندگی را شکل می‌دهند و می‌توانند مسیر زندگی ما را تغییر دهند. بدون‌شک، می‌توان در رفتار انسانی مشاهده کرد که چگونه تغییرات کوچک می‌توانند به‌طرز غیرمنتظره‌ای، عملکرد یک سیستم پیچیده دیگر را تحت‌تاثیر قرار دهند. کارها و تجربیات کوچکی که در ضمیر ناخودآگاه ذخیره می‌شوند می‌توانند به‌گونه‌ای باورنکردنی، بر رفتار یک فرد تاثیرگذار باشند.
منابع
دادمنش ،تئوری آشوب،
setareshabahang.blogfa.com/8707.as
نثایی ،وحید،۱۳۹۱ ،نظریه آشوب،
heidarizadeh.blogfa.com/post/56
- Douglas Kiel, l,CHAOS THE ORYAND DISASTER RESPONSE MANAGEMENT : LESSONS FOR MANAGING PERIODS OF EXTREME INSTABILITY,1994, University Of Texas at Dallas.
