به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد: در مقاله قبل اشارهای به مفهوم حکمت و اهمیت آن در ایران باستان و پس از آن در اندیشه و نگاه اندیشمندان اسلامی شد.
مفهومی ارزشمند از منظر حکمای ایرانی که در برگیرنده علوم مختلف بوده و همواره ذهن سایر پژوهشگران خارجی را بهنحوی درگیر کرده است.
مفهوم حکمت در نهگانه ایرانی چیست؟
آیا تقسیمبندیهایی هم بر این حکمت هست؟
چه ضرورتی دارد مفهوم حکمت در نهگانه ایرانی را بشناسیم؟
گورجیف بهعنوان اولین کسی که دانش اناگرام را به جامعه عمومی معرفی کرد. (رولدز، ۲۰۱۳)
در اهمیت مفهوم حکمت در نزد ایرانیان در اولین سخنرانیاش در جامعه امریکا در نیویورک اظهار کرد، روزگاری که جامعه غربی ایرانیان را بربر تلقی میکرد، این ایرانیان بودند که دانش را درنوردیده و بر بسیاری از مفاهیم دست یافته بودند. (گورجیف،۱۳۹۰)
درک این موضوع با نهگانه ایرانی کافی است تا اهمیت و ضرورت درک مفهوم حکمت را داشته باشیم.
مفهوم حکمت در لغتنامه دهخدا به این معنی است:
حکمت . [ح ِ م َ] (ع اِمص) حکمه. دانایی. علم. (تعریفات ). دانش. (مقدمهالادب) (دهار). دانشمندی. عرفان. معرفت
«جهان سر بسر حکمت و عبرت است
چرا بهره ما همه غفلت است». (دهخدا)
دهخدا در توضیح این مفهوم به متون و نقل ادبیات حکمایی دارد که با انتخاب برخی از این جملات درک بیشتری از مفهوم حکمت را میرساند؛
«حکمت از حضرت فرزند نبی باید جست
پاک و پاکیزه ز تشبیه و ز تعطیل چو سیم
ناصرخسرو
و بهنقل از کلیلهودمنه:
«ایزد تبارک و تعالی بکمال قدرت و حکمت عالم را بیافرید. …
اما غرض آن بود که شناخته شود که حکمت همیشه عزیز بوده است».
و همچنین دهخدا در توصیف بر معانی دیگر از حکمت با استناد به منابع آن آورده است:
«فرزانگی. فرزانی. حلم و بردباری. درستکاری. (السامی فی السامی) (مهذب الاسما). درستکرداری. (غیاث). صوابکاری. راستگفتاری. ج، حِکَم. شناسایی حق لذاته و شناسایی خیر بهخاطر بهکار بستن آن و آن عبارت است از تکالیف شرعی.
این معنی در تفسیر کبیر در ذیل آیه: ذلک ممّا اوحی الیک ربک من الحکمه. (قرآن ۳۹/۱۷).
در سوره بنیاسرائیل آمده است و قریب به این معنی است.
آنچه اهل سیروسلوک گویند از این که حکمت معرفت آفات نفس و شیطان و ریاضات است و حکمت به این معنی اخص است از علم حکمت، زیرا این یکی ازانواع آن بهشمار میرود. (ترجمه از کشاف اصطلاحات الفنون).
ایجاد تعلم و فراگرفتن حلال و حرام، چنان که ابن عباس حکمت را در آیههای قرآن چنین تفسیر کند. (تعریفات).
علیاکبر دهخدا به تعریف دیگری از منظر سایر علوم دیگر همچون معارف اسلامی و فلاسفه به آن اشاره میکند.
بهطوری که مفهوم حکمت معادل مفاهیمی چون علوم طریقت، فرقان، عدل، درستکرداری، راستی و ثبات کلام تا بیان نبوت فهمیده میشود.
همچنین در نزد فلاسفه این مفهوم به معنی حکمت عملی است.
حکمت به دو نوع حکمت نظری و حکمت عملی تقسیم میشود و حکمت عملی همان است که موردنظر نهگانه ایرانی است.
حکمت عملی روشی است جامع بر پاسخگویی انسان به اموری که با آنها مواجه است.
بهطور دقیق حکمت عملی دانش است که با نهگانه مرتبط بوده و این که حکمت عملی به چه مواردی اشاره خواهد کرد به تفسیر آن پرداخته خواهد شد.
دکترمهشید رضویرضوانی
منابع:
– دهخدا، علی اکبر. (۱۳۷۷)، لغتنامه. موسسه انتشارات و چاپ تهران.
– گورجیف، جورج ایووانویچ (۱۳۹۰). ملاقات با مردان برجسته، ترجمه رویا منجم. تهران: نشر علم.
.The Integral Enneagram, Susan Rhodes, Granium Press, 2013, Washington –