به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد:
مقدمه نظریه پنج عاملی صفات:
یکی از مهمترین موضوعاتی که پژوهشگران حوزه شخصیتشناسی، مدتهای مدید بر روی آن تمرکز داشتند، صفات شخصیتی افراد بود.
افراد مختلفی بر روی این موضوع کار کردند اما در نهایت دو دانشمند به نامهای مک کری و کاستا، به جمعبندی نهایی موضوع پرداختند.
در واقع، این دو نفر، ابتدا صرفا در پی این بودند که به طبقهبندی صفات شخصیتی بپردازند، اما در نهایت با ایجاد یک مدل، پایههای نظری قوی را ارائه کردند که امروزه توسط بسیاری از دانشمندان تایید شده و مورد استفاده قرار میگیرد.
نظریه پنج عاملی صفات، یا اصطلاحا Big Five، به ارائه پنج صفت کلی میپردازد که پایه تمامی صفات دیگر شخصیتی است.
این پنج صفت عبارتند از:
- برونگرایی
- روان رنجوری
- خوشایندی / سازگاری
- تجربهپذیری
- وظیفهشناسی
نکته بسیار مهمی که توسط مک کری و کاستا ارائه میشود، طیف زنگولهای برای هر یک از این عوامل است.
به بیان دیگر، کمتر کسی مطلقا برونگراست یا مطلقا وظیفهشناس است، چه این که این افراد در جامعه حضور دارند، ولی تعدادشان نسبتا کم است.
در واقع افراد در هر یک از این عوامل، نمرهای به افراد اختصاص داده میشود.
برونگرایی:
افرادی که نمره بالایی در این عامل داشته باشند، افراد برونگرا، معمولا ظاهری مهربان و معاشرتی هستند و به پرحرفی مشهورند.
همچنین این افراد را با فعالیت و پرشوری میشناسیم در حالی که در آن سر طیف، افرادی خوددار، گوشهگیر، ساکت، جدی، منفعل و بیاحساس را مشاهده میکنیم که آنها را میتوان درونگرا نامید.
روان رنجوری:
افرادی که در این عامل، نمره بالایی بهدست بیاورند، معمولا تندمزاج هستند و برای خودشان دلسوزی میکنند.
همچنین آنها را میتوان با حالتهایی خودآگاه دید بهنحوی که بهطور مداوم بر روی یکسری رفتارها، توجه دارند.
این افراد معمولا هیجانات کنترل نشده دارند و بهشدت در مورد موضوعاتی خاص، آسیبپذیر هستند.
در طیف مقابل، کسانی هستند که روان رنجوری پایینی دارند یا نمره پایینی در این صفت کسب میکنند.
این افراد معمولا در رفتار خود ملایمت و آرامش دارند، از خودشان رضایت دارند (عزتنفس بالایی را تجربه میکنند)، به افرادی جان سخت هستند، هیجانات کنترل شده دارند و relax هستند.
تجربهپذیری:
افرادی که در این عامل شخصیتی، نمره بالایی میگیرند، خیالپرداز، خلاق، مبتکر، تنوعطلب، کنجکاو و آزادمنش هستند.
اما کسانی که نمره پایین در این عامل داشته باشند، افرادی واقعبین، سنتی، غیرخلاق، اهل برنامههای روتین و روزمرگی و معمولا محافظهکار هستند.
خوشایندی / سازگاری:
افراد سازگار معمولا دل رحم هستند و زود باورند.
همپنین این افراد را با صفت مطیع بودن میتوان شناخت و البته مهربانی و آسانگیری، دو صفت دیگر آنها است.
اگر کسی در این عامل ضعیف باشد، فردی بیرحم، مظنون به دیگران، خسیس، متخاصم، عیبجو و تحریکپذیر است.
وظیفهشناسی:
عامل وظیفهشناسی را میتوان در افراد، با صفاتی همچون سختکوشی، نظم، وقتشناسی، جاهطلبی و البته استقامت تشخیص داد.
اگر کسی در این عامل نمره پایینی بگیرد یا اصطلاحا وظیفهشناس نباشد، معمولا فردی سهلانگار، تنبل، بینظم، وقتنشناس، بیهدف و رهاکننده است.
مک کری و کاستا، با ارائه این پنج عامل بهعنوان عوامل پایهای تشکیلدهنده شخصیت در هر فرد، گامی مهم در جمعبندی بحث صفات انسان در بین نظریهپردازان شخصیت نهادند.
در مقاله بعد نظریه پنج عاملی صفات، در مورد نظریه شخصیتی که این دو پژوهشگر ارائه کردند پرداخته میشود.
محمدکاظم جاوید- مدرس انیاگرام