به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد، شب قدر در جامعه جهانی مسلمین، برخوردار از دومین فرهنگ دینی در جهان، و همچنین شب قدر در فرهنگ ایران و اسلام ایرانی و مصادف بودن آن با شب شهادت حضرت علیبنابیطالب(ع) از اهمیت ویژهای برخوردار است. آیا شب قدر را به معنی قدر و منزلتی است یا چنان دشواری و تنگی و گرفتاری معادل دانستهاند؟ شب قدر و قدر من و تو بر آن چیست؟ آیا با رویکرد نه گانه ایرانی میتوان فصلی نو در این مفهوم از شب قدر را پیش روی داشته باشیم؟
برخی قدر را اندازهگیری و تقدیر امور معنی کردهاند و برخی آن را قدردانی از خداوند. اما آنچه شاهد آن هستیم نیاز جمع کثیری است که در چنین شبی به اظهار نیاز بر نیازهای شخصی در شخصیت و تحقق خود دارند و بر این باورند که میتوانند بهترین مقدرات یک سال خود را در آن از درگاه خداوند طلب کنند. اما چگونه چنین چیزی ممکن میشود؟
آلن کوپرمن مدیر بخش تحقیقات دینی در مرکز تحقیقاتی پیو اظهار میکند، سرعت رشد مسلمانان در جهان سریعتر از رشد مسیحیان شده است، اما آن چه در تغییرات یک اجتماع و جامعه مهم است ظرفیتهای نهفته درون هر فرهنگ و همچنین فرهنگ دینی آن جامعه است. شب قدر در جامعهای با ۸/۱ میلیارد در جهان که ۶۰ درصد آن در آسیا زندگی میکنند و همچنین در جامعه و فرهنگ ایرانی، این شب با ایام عزاداری امام اول شیعیان از روح و معنویت بیشتری برخوردار است. آنطور که در منابع دینی اشاره میشود، شب قدر نیز مانند مواردی دیگر از زمان حضرت آدم علیه السلام بهعنوان اولین انسان و نخستین پیغمبر خدا وجود داشته و هر سال در شب قدر، امور مردم بر نبی خدا عرضه میشد. اما گویا جلوهگری برکات و فضایل شب قدر برای مسلمانان بیشتر شده و پروردگار عالم، برکات یا به تعبیر دیگر توجهات ویژهای را برای جامعه اسلام و مسلمانان در نظر گرفته است. این نکته در فرهنگ ایران اسلامی با پیشینه کهن خود و همچنین جایگاه انسانی چون حضرت علیبنابیطالب(ع) و فرهنگ شیعی آن به شکلی پویا و زندهتر خود را نشان میدهد.
در چنین شبی هر انسانی در بیان سلسله نیازهایش اعم از فیزیکی، امنیتی، احساس تعلق در دوست داشتن و دوست داشته شدن و در مراتب بالاتر کسب آگاهی و دانش، شناخت و زیباییشناسی و هنر و همچنین مراتب عزتنفس و تحقق استعدادهای خود تا دستیابی به معنویتی توام با مراتب عالی اخلاقی انسانی مورد توجه قرار میدهد.
در چنین شبی در فرهنگ اسلام ایرانی، در توجه بهالگویی انسانی چون امام علی علیهالسلام، بیشک انسان در پی تنش و انگیزشی درونی از یک یا چندی از نیازهای خودش بهطرح و درخواست آن در این شب مبادرت میورزد. چنین بیانی اگرچه ما بر آن باور داشته باشیم که محقق بشود یا نشود، قطعا توجهی درونی را برای درخواست و امیال بهطور منسجم و متراکم به همراه میآورد که ضروری است تا نسبت آن را با سطح و میزان ظرفیت و قدر خود بشناسیم. بهطوری که گفته شده شب قدر بهقدر و ظرفیت ما بستگی دارد!
در آرکی تایپ و رویکرد شخصیتشناسی انیاگرام که قایل به تیپهای مختلف شخصیت هستیم، ۹ تیپ شخصیتی وجود دارد که هر یک از تیپهای شخصیتی میبایست بر مسیر دستیابی بر نیازها و خواستههایش در مسیر تعالی و رفع تعصبات ذهنی و احساسی خود بکوشد تا موفق باشد. در رویکرد انیاگرام برای تحقق این مسیر تعالی روحی و معنوی نگاهی توام با وحدت و تمامیتی بر شخصیت فرد بهدرستی روشن نیست چرا که هر تیپ شخصیتی میتواند بر مبنای ارزشها و معیارهای خود کوشش کند و بر این منظور به پافشاری بر مسیر خود باشد. اگرچه در انیاگرام رشد بالنده هر تیپ شخصیتی منوط بر توجهی خواهد بود که نتیجه آن راهیابی بر الگوی نهگانه ایرانی خواهد بود.
نهگانه ایرانی ضمن توجه بر همه ابعاد رشد در ویژگیهای شخصیتی تیپهای انیاگرام، بر آن است تا در نگاهی توحیدی و بر ابعادی معنوی بر رشد و پاسخگویی بر همه نیازهای انسان توجه داشته باشد. در نهگانه ایرانی رشد و بالندگی و دستیابی بر سلسله نیازهای انسانی در مسیر تعالی انسان به ما هو انسانی است. در این الگو که میتوان نیازها و امیال انسانی در هر نقطه مکانی نهگانههای شخصیت را بهخوبی شناخته و سطح ظرفیت، قدر و میزان پیش روی خود داشت. شب قدر فرصتی برای توجه و تمرکز بر نیازهای انسانی بهگونهای منسجم است، در نهگانه ایرانی و برای هر فردی بر روی هر یک از نقاط مکانی در لوگوی نهگانه ایرانی، امکان توجه و تامل را در این الگویی منسجم پیش روی خود فراهم میآورد.
دکتر مهشید رضویرضوانی