به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد: آنچه در این مقاله قبلی و پیش از آن بیان شد، گذری کوتاه ولی بسیار حایز اهمیت به مقدمه و پیشینه دانش کهن الگو یا آرکی تایپ انیاگرام است. مضمون سخنرانی کوتاهی که در مراسم رونمایی از کتاب «نهگانه ایرانی» در بیان مفاهیم نمادین نماد آن که در بیست و هشتم آبان ۱۳۹۷ در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. این قسمت بیان روشنتری از مسیر انیاگرام به نهگانه ایرانی است. دانش نهگانه ایرانی که در امریکا با عنوان انیاگرام صوفی (The Sufi Enneagram) شناخته میشود.
نهگانه ایرانی
به موازات تحولات انیاگرام در امریکا، دکترلاله بختیار فیلسوف و روانشناس، مولف کتاب «نهگانه ایرانی»، در شرح بر نماد این کهن الگو اظهار میکند: پس از تحصیلات فلسفه مذهب در امریکا و در بازگشت به ایران، در کلاسهای دکتری دانشگاه تهران که ویژه انگلیسی زبانان، توسط دکترحسین نصر برگزار شده بود، شرکت میکرد.
او هم دوره ویلیام چیتیک بوده و از محضر استادانی چون هانری کربن در انجمن حکمت و فلسفه بهره برده است.
لاله بختیار در بازگشت مجدد به امریکا و برای گذران زندگی، تحصیلات دوبارهای را در روانشناسی پیش میگیرد که در مقطع دکتری، استادمشاوره به او رویکرد انیاگرام را پیشنهاد میکند و او با انسی که از قبل به عرفان و تصوف داشته مسیر تحقیق در ریشههای انیاگرام، مطالعه بر روی متون کهن را پیش میگیرد.
حدود ۵ سال پیش با شناخت بر نقاط قوت و کاربردی بودن دانش انیاگرام، بهویژه در مشاورهها و پرسشهایی بر مبانی آن و با مطالعه بر منابعی از گورجیف، به جستوجوی رد پای شرقی آن در دنیا بودم که این جستوجو به سرانجام رسید.
یافتن کتاب The Sufi Enneagram تالیف لاله بختیار که توسط نشر کازی در ۲۰۱۳ آغازی برای شناخت این دانش و مکاتبات با دکتر شد.
سال ۲۰۱۶ برای گذراندن این دوره راهی امریکا شدم. فرصت مغتنمی که شاهد سایر فعالیتهای علمی لاله بختیار بود.
همچنین پس از این دوره، سفری به آون-پاریس رفته و شاهد تاثیرات گورجیف در نشر این دانش در آنجا بودم.
در نتیجه بهعنوان مدیر موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد، ضمن معرفی یک موثر فرهنگی (لاله بختیار)، دانش انیاگرام صوفی را با عنوان نهگانه ایرانی و بهمثابه سرمایه فرهنگی در ایران معرفی کردم.
نهگانه ایرانی عنوان مناسبی در جایگزین انیاگرام صوفی بود چرا که نظر به نقش اهمیت دانش حکمای ایرانی در آن داشت.
با این عنوان پیشنهادی به دکتربختیار، ترجمه و چاپ «نهگانه ایرانی» و همچنین ترجمه مجموعه سه جلدی کامل «نهگانه،خواست خداوند تحقق مییابد» و «شفای اخلاق» شده که حاصل تحقیقات دکتربختیار در آیین فتوت و جوانمردی صورت گرفته است.
این مجموعه سه جلدی نیز در شرف چاپ به زبان فارسی توسط نشر تمدن علمی خواهد بود.
«نهگانه ایرانی» به واقع برخوردار از ریشههای تربیتی و اخلاقی است و به حکمت عملی در دانش اخلاق و عرفان مرتبط است.
الگوی اخلاق مدنی، که در تبارشناسی به گروههای فتوت و جوانمردی در تاریخ ایران میرسد؛ دانشی که توسط حکمای اسلامی بهویژه حکمای ایرانی همچون خواجهنصیرالدین طوسی و برطبق منابع، حتی به حکمای پیش از اسلام بر میگردد.
دانشی که با عنوان راه چهارم به غرب و امریکا منتقل شده و توسط دکتر بختیار با روشی تطبیقی بهروز شده است هم اکنون که به یاری خداوند متعال توانسته تا این سرمایه فرهنگی و معنوی خردمندانمان را به زادگاهش بازگرداندم، در موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد و نمایندگی انیستیتو روانشناسی سنتی شیکاگو به مدیریت دکترلاله بختیار، به برگزاری دورههای آموزشی آن همت کرده و به گسترش آن میپردازیم.
دانش انیاگرام در امریکا حوزههای متعددی را با اساتید و پژوهشگران در علوم انسانی دربرگرفته است و برخوردار از تستهای استانداردی نیز هست و رشد چشمگیر آن، راه به حقیقت آن خواهد برد.
در تحقیقات داخل کشور هر چند کمرنگ، ولی مقالات علمی مبنی بر تایید و همبستگی تستهای انیاگرام با سایر تستهای دیگر وجود دارد.
در این مسیر راههای بسیاری پیشرو نهگانه ایرانی در علوم متعدد و متنوع علوم انسانی وجود دارد.
لذا در موسسه کوشش میکنیم که تا به اتفاق اساتید ضمن تهیه تستهای استانداردی در نهگانه ایرانی، بر حوزههای مختلف نهگانه ایرانی و همچنین دانش انیاگرام در حوزه مطالعات فرهنگ و شخصیت بپردازیم.
در تمایز انیاگرام امریکایی با نهگانه ایرانی لازم است تا به چند نکته مهمی اشاره کنم که بهصورت سئوال موجب شد تا این جستوجو به سرانجام برسد:
– طبق نظر اسکار ایچازو موقعیت تیپهای شخصیتی ۳، ۶ و ۹ بهدرستی برایم روشن نبود؛
– هر چند در انیاگرام گسترش یافته در امریکا توصیف تیپهای شخصیتی به روشنی قابل فهم است؛ ولی نسبت اصلاح و بهبودی بر شخصیت هیچ مبنایی نداشت. بهویژه وقتی فرد کوشش میکند تا مسیر تعالی خویش را در پیش بگیرد؛
– طبق انیاگرام امریکایی، توصیف و تصویری از کهن الگوی انسان کامل روشن نیست؛
– دیدگاه و جهانبینی کامل، برای انسان در لوگوی انیاگرام امریکایی امروز آشکار نیست؛
– و در نهایت در الگوی غربی این انسان است که محور قرار میگیرد و خردمندی و بالندگی انسان فرهیخته موحد کمرنگ است.
در موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد باور این است که توسعه فرهنگ با فرهنگ خرد است.
آنچه جامعه ایرانی را با برخورداری از فرهنگی کهن، همواره در نزد اندیشمندان ایرانی ارزشمند و گرانقدرتر کرده است.
دکترمهشید رضویرضوانی