به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد، در مجموعه نوشتار خلقیات و منش ایرانیان قصد داریم درباره ویژگیها و خصوصیاتی که ما ایرانیها نسبت به خودمان و دیگران نسبت به ما تعریف میکنند صحبت کنیم.
در شرایط امروز جامعه که درگیر ویروس کرونا هستیم نقطهنظرهای مختلفی را درباره رفتارهای اجتماعیمان با توجه به فشار و فضایی که در آن هستیم بازگو میکنیم.
اغلب جامعه ایران را اینطور توصیف میکنیم که «ما مردمی داریم قضاوتگر که در شرایط مختلف در لحظه تصمیم میگیریم و سریع عکسالعمل نشان میدهیم». در این توصیف ما حتی خودمان را هم شامل میکنیم و میگوییم که «ما ایرانیها اغلب احساساتی رفتار میکنیم و درباره هر چیزی دخالت میکنیم و نظر کارشناسی میدهیم»!
معمولا از زبان غیرایرانیها نیز میشنویم که میگویند: «ایرانیها احساساتی هستند و توانایی کار گروهی را بهطور معمول ندارند».
از مجموع رفتارهای ما اینطور برآورد میشود همه ما درگیر قضاوتها مکرر میشویم و نسبت به هر موقعیتی واکنش نشان میدهیم، اما نه بهشکل کارشناسانه.
در سالهای اخیر بهویژه، که مردم ایران انس بیشتری به سفرهای داخلی پیدا کردند، وقتی ما وارد شهر دیگری میشویم در میان اقوام مختلف و متنوع ایرانی قرار میگیریم و به سنتها، آداب و رسوم و رفتار و منش آنها نظر میکنیم و بهصورت ناخودآگاه و خودآگاه وارد مقایسه میشویم. هر جا که پای این مقایسه درمیان است ما بهنحوی در مسیر خودشناسی قرار میگیریم و سعی داریم در نوعی خودآگاهی نسبت بهخودمان قرار بگیریم. اینکه چه مقدار این شناخت و مقایسه درست است موضوع این نوشتار نیست، اما این اتفاق قطعا میافتد.
حتی در ارتباط با نزدیکان نیز درگیر این مقایسه میشویم اما بهطور وسیعتر این مسئله را بین فرهنگ شهر خود و اقوام دیگر در شهرهای دیگر مثل مازندرانیها، لرها یا آذریها این مقایسهها را دنبال میکنیم که بین دو فرهنگ، آداب و رسوم و شیوه رفتار اقوام مختلف است.
در این مسیر زمانی که ما به سفرهای خارج هم میرویم این تجربه را به نحو دیگری در محدوده بزرگتر دنبال میکنیم. بهطوری که وقتی با شرایط متفاوتتر خارج از ایران مواجه میشویم این سئوالها برایمان ایجاد میشود که ما چرا اینطور رفتار میکنیم و آنها طور دیگر؟ آنها رفتار بهتری دارند و یا نه، ما بهتر رفتار میکنیم. فلان خصلت آنها بهتر از ما است و فلان خصلت ما بهتر است.
گاهی در حین این تعارضها، تغییراتی ایجاد میکنیم و سعی داریم بعضی چیزها را بهتر کنیم و گاهی نیز همچنان بر روال قبل پافشاری میکنیم. زمانی که داخل کشور هستیم طوری رفتار میکنیم و زمانی که خارج از کشور هستیم طور دیگر.
همه آن چیزی که محل گفتوگو، صحبت و بحث ما میتواند باشد این است که خلقیات و منش ایرانیان و ویژگیهای شخصیت ما ایرانیها چگونه است؟ این مبحث در حوزه دانشی به اسم (انسانشناسی) یا آنتروپولوژی است که بهزوایای مختلف از شناخت جامعه و شخصیت افراد جامعه تحتعنوان «فرهنگ و شخصیت» میپردازد. با نگاه دانش کهن نهگانه ایرانی و اناگرام نیز میتوان زوایای برجستهای از شخصیت و خلقیات ایرانیها را مورد تامل و توجه قرار داد تا بتوانیم به شناخت خودمان و جامعهای که عضو آن هستیم برسیم.
دکتر مهشید رضوی رضوانی