دیدگاه تطبیقی رویکرد عمر اریکسون و انیاگرام
رویکرد روانی اجتماعی
قسمت اول
به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد: در طول مقالات قبلی رویکرد شخصیتشناسی انیاگرام با برخی از رویکردهای دیگر مورد بررسی قرار گرفت.
از آن جمله مقالاتی با عنوانهای:
دیدگاه اریک برن در فضای انیاگرام در سه قسمت؛
انیاگرام یا MBTI؟ در پنج قسمت؛
ارتباط انیاگرام و تیپهای شخصیتی یونگ مقاله ترجمه شده در پنج قسمت؛
انیاگرام در قاب نظریه پنج عاملی صفات در دو قسمت؛
ناخودآگاه در انیاگرام؛
انیاگرام و دیدگاه روانکاوی اجتماعی؛
نگاهی بر روانشناسی انسانگرای مازلو در دو قسمت؛
دیدگاه فردی آدلر و انیاگرام در سه قسمت؛
نگاهی تطبیقی انیاگرام با رویکرد نو روانکاوی اریک فروم در چهار قسمت.
این نوع مقالات شناخت ما را نسبت به دانش انیاگرام بیشتر کرده تا بتوانیم به جنبههای دیگری از دانش انیاگرام توجه داشته باشیم. یکی از رویکردهای مهم دیگر در دانش شخصیتشناسی، رویکرد عمر اریک اریکسون است. در این قسمت بهبیان مفاهیم و مبانی از رویکرد عمر اریکسون پرداخته میشود.
سرآغاز
اغلب نظریهپردازان شخصیت، بخشی از توجه خود را به شیوه رشد شخصیت افراد در طول زمان میدهند. برخی از آنها مراحل خاصی را در رشد شخصیت در نظر میگیرند و برخی بعضی از جنبههای رشد را پررنگتر میکنند. همچنین نظریهپردازان نسبت به موضوع مدت زمان تاثیرگذار بر روی شخصیت نظرات متفاوتی دارند. این که چه سنی و چه دورهای میتواند در زندگی بسیار مهم و تاثیرگذار باشد.
رویکرد عمر اریک اریکسون، رشد شخصیت را در کل زندگی فرد مهم میداند. نظریه اریکسون کوشش میکند تا رفتار و رشد انسان را در طول ۸ مرحله، از تولد تا مرگ توضیح دهد. او بر این باور است که تمام جنبههای شخصیت را میتوان برحسب نقطههای تحول یا بحرانهای هر مرحله توضیح داد. در دیدگاه اریکسون مراحل اجتماعی هر فرد حایز اهمیت است. بههمیندلیل «دیدگاه عمر» او را رویکرد روانی اجتماعی میشناسند.
مراحل روانی اجتماعی رشد
اریکسون رشد شخصیت را در به هشت مرحله روانی اجتماعی تقسیم کرد. چهار مرحله اول آن شبیه مراحل دهانی، مقعدی، آلتی و نهفتگی فروید است. با این تفاوت که اریکسون در طول این مراحل به موضوع همبستگیهای روانی اجتماعی تاکید دارد. در نظر فروید این مراحل کاملا به صورت زیستی است.
اریکسون برای بیان دیدگاه خود از مفهوم و اصل اپی ژنتیک رسش استفاده میکند که به نقش مهم عوامل ارثی دارد. در این نگاه عوامل ارثی مهم هستند، اما این عوامل در مقابل عوامل اجتماعی و روانی قرار میگیرند که متاثر از آن خواهند شد. با این نگاه عومل ارثی و محیطی هر دو مهم هستند.
اریکسون بر این باور است که رشد شخصیت، رشد انسان شامل یک رشته تعارضهایی است که فرد باید با آنها کنار بیاید. توان و پتانسیل این تعارضها هم بهصورت فطری در هنگام تولد با ما همراه است. هر فردی در مراحل مختلف رشد خود، در مقابل درخواستهایی در محیط با بحرانی مواجه میشود. این بحران در طول زمان تغییر می کند و ما را در مقابل درخواستهای دیگری قرار میدهد و این چرخه زندگی ادامه مییابد.
با این توصیف هر مرحله از زندگی فرد با تعارض و بحرانی روبهرو خواهد شد که عبور از آن و بعد ورود به مرحله دیگری است. در مرحله بعد نیز به همین ترتیب خواهد بود و این روند از آغاز زندگی تا پایان عمر ادامه خواهد داشت. بدیهی است که عبور از هر مرحله و ورود به مرحله بعد به آسانی اتفاق نخواهد افتاد و در هر مرحله نوع تعارض و بحران و عبور از آن متفاوت و گاه با سازگاری و گاه با ناسازگاری همراه خواهد بود.
دکترمهشید رضویرضوانی
منبع:
فیست و فیست (۱۳۹۶) نظریههای شخصیت، ترجمه سیدیحیی محمدی، تهران: نشر روان