به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد: در طول مقالات قبل دیدگاههای مختلفی را هر چند خلاصه، با رویکرد شخصیتشناسی انیاگرام مورد بررسی و توجه قرار دادهایم. بدیهی است که هر از این دیدگاهها نقاط قوت و برجستهای را نشان میداد؛ که حاصل تلاشهای ارزشمند یکی از نظریهپردازان شخصیت است.
این در حالی است که رویکرد انیاگرام با توجه به ریشههای کهن آن و حتی بهمثابه یک آرکیتایپ با نظر شخص خاصی در حوزه روانشناسی معرفی نشده است، اما روانشناسان و مشاوران متعددی در حوزه انسانگرا، شناختگرا و … با شیوه انیاگرام عمل میکنند.
یکی از دیدگاههای دیگر در نظریههای شخصیت، رویکرد فردمدار کارل راجرز بوده است.
در این قسمت به برخی از مبانی آن پرداخته تا پس از معرفی آن با دانش انیاگرام مورد مقایسه واقع شود.
مبانی نظریه فردمدار کارل راجرز
کارل راجرز یکی از تاثیرگذارترین نظریهپردازان در حوزه شخصیت انسان است که به ارزشهای والای انسانی نظر قابل توجهی دارد. بهویژه وقتی ارزشهای خود را در مغایرت با والدینش میدید که از او موفقیت را تنها به پارهای از ارزشهای متعارف اطلاق میکردند. با توجه به اهمیتی که راجرز به مراجعین خود میداد، دیدگاه او را بهنام مراجع محوری یا درمانجومدار میشناسند.
نظریه فردمدار، نظریهای کلنگر است که میان اجزا آن نوعی ارتباط وجود دارد که به صراحت نمیتوان آنها را از هم تفکیک کرد. اما هر یک از فرضها را بهنحوی با مفهوم دیگری ارتباط میدهد.
راجرز تعدادی از فرضهای خود را بهصورت، اگر- در این صورت بیان میکند.
برای مثال: اگر شرایط خاصی وجود داشته باشد، در این صورت، فرایندی روی خواهد داد؛ اگر، این فرایند روی دهد، در این صورت، نتایجی را میتوان انتظار داشت.
فرضهای اساسی نظریه فردمدار
گرایش تکوینی
راجرز بر این باور بود که در تمام مواد اعم از ارگانیک و غیرارگانیک، نیرویی وجود دارد که او را به سمت تکامل از شکل ساده به شکل پیچیده پیش میبرد. در کل جهان، فرایندی متلاشی کننده، فرایندی سازنده در جریان است. راجرز این فرایند را گرایش تکوینی نامید.
نمونههایی از این نوع فرایند را میتوان به تشکیل کهکشانها، کریستالهای برف، ارگانیزمهای پیچیده حاصل از تکسلولیها و… اشاره کرد.
گرایش شکوفا شدن
گرایش شکوفا شدن ، یکی از گرایشهای درونی در تمام انسانهاست که او را بهسوی کمال و تحقق بخشیدن استعدادها پیش میبرد.
راجرز بر این باور است که:
افراد در درون خودشان برای حل کردن مشکلات، برای تغییر دادن خود پندارهشان، و بهطور فزایندهای خودگردان شدن، نیروی سازندهای دارند. او معتقد است که منبع رشد روانی و پختگی در درون هر فرد وجود دارد و این نیرو در بیرون وجود ندارد. افراد تجربههای خودشان را واقعی میپندارند و آن را میشناسند.
با این نگاه انسانها برای رفتن به سمت شکوفایی خود، نیازی به هدایت، کنترل، تشویق و دستکاری ندارند. انسانها نیازهای گوناگونی دارند که بهصورتهای مختلفی رفتار میکنند، اما کل رفتار فرد با شکوفا شدن او مرتبط است. این شکوفایی کامل، چه از لحاظ فیزیولوژیکی، عقلانی، منطقی، هوشیاری و ناهوشیاری را دربرمیگیرد.
گرایش شکوفایی تنها به انسان خلاصه نمیشود و همه موجودات اعم از حیوانات و گیاهان را دربرمیگیرد. هر چند این شکوفایی نیازمند داشتن شرایط مساعدی بر آن است. گرایش شکوفایی انسان نیز فقط تحتشرایط خاص تحقق مییابد.
بهطور مشخص ما باید با یاری رابطه داشته باشیم که همخوان و اصیل است و همدلی و توجه مثبت نامشروط را نشان میدهد. این وضعیت به فرد امکان خودشکوفایی میدهد.
مفهوم خود و خودشکوفایی را در مقاله بعد دنبال کنید.
دکترمهشید رضویرضوانی