دیدگاه اریک برن در فضای انیاگرام
بخش اول
به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد: در این سلسله نوشتار، با بررسی تطبیقی دیدگاه اریک برن موسوم به Transactional Analysis با دیدگاه انیاگرام، به تفاوتها و تمایزات اشاره شده است تا هر چه بهتر بتوان هر دو نگرش را درک کرد.
اریک برن چه می گوید؟
برن یک دانشمند و پژوهشگر جزنگر بود که دیدگاه خود را مبتنی بر تحلیل رفتار افراد با یکدیگر و با توجه به دیدگاههای زیگموند فروید ارایه کرد.
اما بهخاطر نگاه خشک و مطلقگرای فروید و پیروانش به دانش روانشناسی، در صورت هرگونه زاویه دید با دیدگاه او، جدایی دور از انتظار نبود.
این همان موضوعی بود که برای آلفرد آدلر و کارل گوستاو یونگ هم اتفاق افتاد.
لذا اریک برن تا سال ۱۹۵۴ نتوانست به عضویت انجمن روان تحلیلگری نیویورک درآید (البته اریک بالاخره به این انجمن راه پیدا کرد).
روش درمان فرویدی بیشتر براساس گفتوگو با بیمار و کشف نکات پنهان در لایههای ناخودآگاه او بنا شده بود، در حالی که اریک تاکید داشت باید به بررسی نحوه تعامل بیمار با دیگران پرداخت و رفتار او در برابر دیگران را مورد بررسی و ارزیابی قرار داد تا مشکل اصلی بیمار را هر چه بهتر درک کرد.
از انتقاداتی که به دیدگاه برن وارد میشود، سادگی بیش از حد آن است.
این انتقاد از آن جنبه است که برخی از صاحبنظران ادعا میکنند در دیدگاه او بهاندازه کافی نمیتوان به جزییات ارزشمند پنهان در لایههای ناخودآکاه بیمار دسترسی پیدا کرد.
اما بسیاری از مدیران، مذاکرهکنندگان و افراد علاقهمند به کسب مهارت در ارتباطات بین فردی، از این نظریه استقبال میکنند زیرا تاکید این دیدگاه بر روی رفتار بین افراد است.
-
پرسش اصلی: دیدگاه برن چه اجزایی دارد؟
در واقع دیدگاه اریک برن مبتنی بر ۱- روان بیرونی ۲- روان نو و ۳- روان باستانی است.
روان بیرونی به شیوه تقلیدی و قضاوتی شکل میگیرد که صرفا برحسب مجموعهای از معیارهای اکتسابی که از مرجعی بیرونی گرفته شده است، عمل میکند.
روان نو با تبدیل محرکها به مجموعهای از اطلاعات و بایگانی این اطلاعات شکل میگیرد و در آخر روان باستانی که براساس تفکر بدون منطق و ادراکهایی که در هم تنیده و تمایز نیافته، بهشکلی خام پاسخ میدهد.
اریک برن با تعریف این سه روان، حالتهای «من» را بر پایه هر کدام تعریف میکند:
- روان بیرونی منجر به حالت والد میشود.
در این حالت امر و نهی کردن و محافظت کردن (همانند یک والد بهعنوان قدرت اصلی خانواده) تعریف میشود.
- روان نو منجر به حالت بالغ میشود.
که فرد با توجه به تجارب زندگی مجموعهای از قوانین را برای خود در هر حوزهای تعریف میکند.
- روان باستانی منجر به حالتهای کودکانه میشود.
در این حالت فرد بهخوبی نمیتواند نیازها، چون و چراییها را تشخیص دهد.
با توجه به حالتهای سهگانه «من» در نگاه اریک برن، انواع مختلف روابط قابل تعریف است:
- والد با کودک
- والد با بالغ
- بالغ با کودک
- والد با والد
- بالغ با بالغ
- کودک با کودک
اما این روابط در عمل چه شکلی به خود میگیرند؟
در بخش بعدی بیشتر در مورد اریک برن و نظریه بازی گفته شده است.
دکترمهشید رضویرضوانی