به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماه‌شید خرد: توسعه اجتماعی در کنار مفاهیمی همچون نظم اجتماعی، مشارکت اجتماعی، تعلق اجتماعی و اعتماد اجتماعی معنا می‌یابد. توسعه اجتماعی از دیدگاه‌های متفاوت معناهای مختلفی را داراست از جمله، گذر از جامعه سنتی به صنعتی یا مدرن از طریق تقسیم کار که در نظر دورکیم مطرح بود و دیگرانی که آن را به معنی سرمایه اجتماعی، هویت انسانی، عقلانیت ارتباطی، اعتماد، انسان بودن و غیره می‌گرفتند.
در ایران این مفهوم با شاخص‌های هویت و اعتماد اجتماعی بیشتر مدنظر بوده است. توسعه اجتماعی هسته اصلی نیازها و آمال «مردم سراسر جهان»، «هسته اصلی نیازها و آمال دولت‌ها»، و هسته اصلی نیازها و آمال کلیه بخش‌های «جامعه مدنی» را تشکیل می‌دهد. به‌لحاظ اقتصادی و اجتماعی، پربازده‌ترین سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها آن‌هایی هستند که به مردم بیشترین فرصت را در بهره گرفتن از توانایی‌ها، منابع و موقعیت‌ها می‌دهند. (منشور سند کپنهاگ سازمان ملل متحد، ۱۹۹۵)
سیاست‌های توسعه نهادهای مهم بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد در دهه‌های پایانی قرن بیستم و ورود به هزاره سوم توام با توجه بیشتر به ابعاد و مولفه‌های توسعه‌اجتماعی بوده است. اهداف اصلی توسعه هزاره سوم شامل کاهش فقر، دستیابی به آموزش، برابری جنسیتی، کاهش مرگ و میر کودکان، مبارزه با ایدز، مالاریا و سایر بیماری‌ها، تضمین پایداری محیط زیست، گسترش مشارکت و انسجام اجتماعی است. (ارائی و همکاران، ۱۳۸۴)
براساس آخرین تعاریف سازمان ملل، «توسعه اجتماعی» فرایندی از تغییرات است که منجر به بهبود در «به زیستن» و «روابط اجتماعی» می‌شود که منصفانه‌تر و سازگارتر با اصول حکومت دمکراتیک و عادلانه است. توسعه اجتماعی شامل هم دستاوردهای مادی مانند سلامت، آموزش‌وپرورش مناسب، دسترسی پایدار به منابع، کالاها و خدمات برای زندگی مناسب در یک محیط قابل‌پذیرش، و هم دستاوردهای غیرمادی با ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی مانند حس کرامت، امنیت و شمول اجتماعی و دستاوردهای سیاسی مربوط به فعالیت، مشارکت و بازنمایی است. (موسسه مطالعات توسعه‌اجتماعی سازمان ملل، ۲۰۱۶)
«توسعه اجتماعی» در پی ایجاد بهبود در وضعیت اجتماعی افراد یک جامعه است که برای تحقق چنین بهبودی در پی تغییر در الگوهای دست و پاگیر و زاید رفتاری، شناختن و روی آوردن به یک نگرش، آرمان و اعتقاد مطلوب‌تری است که بتواند پاسخگوی مشکلات اجتماعی باشد. توسعه اجتماعی در قیاس با مفاهیمی چون توسعه اقتصادی و رشد اقتصادی حوزه وسیع‌تری را دربرمی‌گیرد. (ازکیا، ۱۳۷۹)
عوامل متعددی درجامعه دست‌به‌دست هم می‌دهند تا توسعه اجتماعی محقق شود؛ از جمله «پذیرش‌اجتماعی». پذیرش اجتماعی به این معناست که همه انسان‌ها مقبول یکدیگر و مقبول نهادهای دولتی قرار بگیرند.
عامل دیگر در توسعه اجتماعی مفهوم «عدالت اجتماعی» است. عدالت اجتماعی هم بهمعنای کاهش نابرابری‌‌ها، کاهش سطح فقر و کاهش تبعیض‌ها و هم بهمعنای توزیع مناسب منابع رفاهی خدماتی و بهداشتی و افزایش آزادی‌های مدنی است.
«نظم اجتماعی» شرط دیگری است که بر توسعه‌اجتماعی تاثیر دارد و به وضعیتی اطلاق می‌شود که جامعه بتواند از طریق اعتقادات، سنت‌ها، آداب‌ورسوم و به‌طورکلی از طریق مجموعه‌ای از خط مشی‌های فرهنگی ثبات اجتماعی را درعین پویایی حفظ کند.
عامل دیگر «اعتماد» است که شامل اعتماد اجتماعی، نهادی، درون‌گروهی، برون‌گروهی و عامل دیگر حضور پر رنگ دانش و شناخت علمی در فعل و انفعالات اجتماعی و تعاملات انسانی است.
توسعه اجتماعی ایران از اهمیت و ضرورت عملی و اجتماعی خاصی برخوردار است. جامعه امروز ایران از پس‌افتادگی توسعه از نظر اجتماعی و ساختاری در رنج است. ما نیازمند همبستگی، اخلاق عمومی، جامعه مدنی و اعتماد اجتماعی هستیم. اگر در این راه نکوشیم آسیب‌ها و نابه‌سامانی‌های اجتماعی و طغیان‌ها در راه هستند.
دکترمرجان خودی
منابع:
رائـی، س. م. م. و دیگـران (۱۳۸۴)، آرمان‌ها و اهداف توسعه هزاره. گزارش گروه توسعه سازمان ملل متحد
ازکیا، مصطفی (۱۳۷۹)، جامعه‌شناسی توسعه، انتشارات کلمه
