به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری ماهشید خرد: نهگانه ایرانی چیست؟ و چه تفاوتها و تمایزی با اناگرام دارد؟
آیا با وجود اناگرام نیازی به نهگانه ایرانی وجود دارد؟ چرا؟
اصولا این عنوان چیست و نقش ایران بر آن چیست؟
و بسیاری سئوالهای دیگری که ضرورت آشنایی ما را با نهگانه نشان میدهد.
«نهگانه ایرانی» اطلاق بهنوعی از حکمت باستانی در نزد حکمای ایرانی دارد که با تغییرات بهعنوان اناگرام درآمده است.
مفهوم نهگانه گرچه با دانش اناگرام بیگانه نیست و بهواقع در فرهنگ خودش با عنوان نوعی علم نفس یا همان روانشناسی امروزه فهمیده میشود. (بختیار، ۱۳۹۵)
همانطور که بارها شنیده و گفته شده است، دانش اناگرام بهعنوان رویکرد نوین امروزی خود در حوزه مطالعه شخصیتشناسی به دانشی کهن در شرق برمیگردد.
این نکته در اکثر کتابهای اناگرام مشاهده میشود.
گاهی در این کتابها اینگونه از آن یاد میشود که این دانش در نزد نیاکان ما بوده و گاهی بهعنوان دانشی اسرارآمیز و برخی آن را در حوزههای اخلاق و دین معرفی کردهاند.
اما اغلب این دانش را بهعنوان کهن الگو، آرکی تایپ معرفی میکنند.
دانشی که پس از تغییر و تحولات زیادی بر آن به صورت اناگرام امروزی آن درآمده است.
پیشینه اناگرام بهطور تقریبی به ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمیگردد؛
این شیوه مطالعه اغلب مورد استفاده مدارس اخلاق در شرق بوده و شکل کاملتر آن در آموزههای مدرسان اخلاق و تصوف در جامعه اسلامی بهویژه متعلق به ایران است.
از این منظر این دانش یکی از سرمایههای فرهنگی ایران است که با تغییر و تحولاتی که بهویژه توسط پژوهشگران اروپایی و آمریکایی برآن رفته شکل شرقی خود را از قالب نهگانه در آورده و بهصورت اناگرام امروزی شاهد هستیم.
در گذشته مفهوم فرهنگ مترادف با همه جنبههای زندگی بود، بهطوری که در کتاب «جامعهشناسی فرهنگ» دکترتقی آزاد ارمکی آمده است؛ بهنظر لوی استروس آن چیزی (دین) را که ما فرهنگ جوامع باستانی مینامیم، برای خود آنان چیزی جداییپذیری از زندگی نبوده است.
این نامی است که ما بر آن مینهیم و نه تعبیر خود آنها. [آزاد ارمکی،۱۱۴:۱۳۹۳(نقل از میلز و برایت؛ ۲۳:۲۰۰۲)
در این نوع نگاه کوشش میکند تا روشی را در زندگی مردم نشان دهد که موضوعات برای مردم بسیار مهم است، این که چگونه با هم زندگی میکنند، چگونه با خودشان ارتباط برقرار میکنند. (آزاد ارمکی،۱۱۲:۱۳۹۳)
طرح این موضوع از سوی دکتر آزاد ارمکی بهتر به ما نشان میدهد که نهگانه چگونه در متن زندگی مردم وجود داشت.
نه گانه ایرانی فرهنگ زندگی جوامع انسانی کهن و نیاکان ما و چگونگی تعامل آنها را به ما نشان میدهد.
این نکته حائز اهمیت بهویژه در مراحل تحولات این دانش مشهود است.
اگرچه اولین نشانه مکتوب به خط ارمنی یافته شده بود، ولی پیش از آن این دانش از نزد حکمای ایران باستان به یونان منتقل شده بود. (بختیار، ۱۳۹۵)
با این اوصاف نهگانه در آغاز بهصورت نهگانه نبوده و از آن تنها به صورت تعالیمی در حکمتهای باستانی وجود داشت.
این آموزههای حکمت بهصورت تعالیم فضیلت توسط حکیمان در آموزش شاهزادگان صورت میپذیرفت. (بختیار، ۱۳۹۵)
این دانش که بعدها توسط نوافلاطونیان گسترش یافت و گورجیف نماد آن را بهصورت یک ۶ گوشه به خط ارمنی در بینالنهرین یافت.
دکترمهشید رضویرضوانی
منابع:
- آزاد ارمکی، تقی؛ جامعهشناسی فرهنگ، تهران، نشر علم، ۱۳۹۳
- بختیار، لاله (مری)؛ نه گانه ایرانی، شیکاگو، ۱۳۹۵ (دوره آموزشی)